Geglobaliseerde ellende
Gelukkige slaven strekt zich uit over drie verschillende continenten en kent twee gelijknamige hoofdpersonages. Maar waar de Tony Hanssens zich ook begeven, ze worden overal slachtoffer: niet in de laatste plaats van henzelf. Lanoye overtreft zichzelf met deze onvervalste schelmenroman.
Op zoek naar vrijheid en onafhankelijkheid hebben de Tony’s hun thuis in België verlaten, maar dit gaat niet geheel zonder slag of stoot. De ene Tony brengt zijn dagen door in Buenos Aires, waar hij na een hoop gokschulden gemaakt te hebben bij de Chinese zakengigant Bo Xiang de kost verdient als gezelschapsheer. De andere Tony wil dezelfde Bo Xiang tevredenstellen door hem de kostbare hoorns van een neushoorn te brengen. Die neushoorn moet hij eerst nog wel eigenhandig neerschieten in Zuid-Afrika.
Tegen beter weten in
Dat mensen niet te vertrouwen zijn, wordt pijnlijk duidelijk in deze roman. En terwijl de ene Tony dat maar al te vaak aan den lijve ondervindt, blijft hij met open armen in de val lopen. Zelfs in zijn Afrikaanse folteraar herkent hij een vriend. Deze gelukkige slaaf blijft hopen op een goede afloop, ook al weet hij zelf eigenlijk wel beter. Zwichtend voor de maskerades van anderen laat hij misbruik van zich maken.
Alles staat met elkaar in verbinding in Gelukkige slaven. Wanneer de Tony’s elkaar eindelijk in China ontmoeten, blijkt dat de dood van een Afrikaanse parkgids vergaande consequenties voor hen beiden heeft. De gedeelde voor- en achternamen zijn gedoemd om verwarring en misverstanden te veroorzaken. Voor de lezer blijft het echter altijd duidelijk wie wie is, al vergt het wel een oplettende leeshouding.
Satirische tijdsschets
Lanoye voerde het personage Tony Hanssen al eerder op in zijn eerste roman Alles moet weg uit 1988. Nu er twee Tony Hanssens optreden, ontstaat er een interessant dubbelgangersmotief. Eigenlijk fungeren de personages als één persoon in verschillende gedaantes. Beide dolen als verloren zielen rond, op zoek naar verlossing die niemand hen kan bieden.
Dat ze hun heil niet kunnen vinden is niet erg verwonderlijk. Het beeld dat Lanoye van onze huidige geglobaliseerde en kapitalistische wereld schetst is niet erg rooskleurig. Hoewel de roman een gezonde dosis zwarte humor bevat, roepen de personages uiteindelijk vooral medelijden op. Dit neemt niet weg dat Gelukkige slaven een uitstekende roman is, geschreven met een enthousiasme zoals het een echte schrijver betaamt.
