All time favourite

Het is bijzonder interessant om een boek te lezen over de ontwikkeling van een filmgenre dat iedere generatie opnieuw zo’n groot publiek aanspreekt. Voor een puber (en evenzeer voor nostalgische volwassenen) is een tienerfilm immers het medium bij uitstek voor identificatie, uitlaatkleppen, projecties, fantasieën, begeertes en angsten. Teen Movies is deel 28 uit Short Cuts, een nieuwe serie inleidende filmstudieboeken. Daarom is het boek noodzakelijk beknopt (het beslaat bovendien uitsluitend Amerikaanse films) en beperkt het zich tot de basale ontwikkeling van dit genre en de meest wezenlijke thematiek die je in deze films vindt.

Scène uit ‘Scream’

Over tienerfilms is al veel geschreven, en Shary baseert zich vooral wat betreft de oudste films voor een deel op de bestaande literatuur (voornamelijk op Thomas Doherty’s Teenagers and Teenpics). Teen Movies is echter waardevol omdat het een compacte en overzichtelijke inleiding is tot het genre, en het meest omdat de heropleving van het genre van de laatste tien jaar (vooral in horrorfilms – denk aan Scream) erin opgenomen is. Shary beschrijft de geschiedenis strikt lineair en verdeelt hem in vijf perioden, waardoor het een handig en goed leesbaar overzicht biedt.

Collectief geheugen

Met een gezaghebbende blik voert Shary de lezer langs de belangrijkste ontwikkelingen: de nadruk op ongehoorzame en criminele tieners in de jeugdfilms van de jaren ’30 en ’40, de ontdekking van het tienerpubliek, de rebellerende tieners van de jaren ’60 en ’70, het gouden tienerfilmtijdperk van de jaren ’80 (de John Hughes-films en de introductie van seks), en de turbulente jaren ’90. In die periode keert seksualiteit expliciet, maar op een andere manier, terug (homoseksualiteit wordt nu pas voor het eerst voorzichtig gebruikt), ontwikkelen zwarte filmmakers een eigen genre, worden de meisjes zelfstandiger en de films brutaler en sarcastischer. Een behoorlijk uiteenlopend aantal films wordt kort behandeld. Meer diepgaande analyses biedt Shary van de films die in het collectieve geheugen van de respectievelijke generaties liggen: onder andere Rebel without a Cause, The Breakfast Club (de ultieme genrefilm), en American Pie.

Beperkt

Scène uit: ‘The Breakfast Club’

Maar wat is een tienerfilm? Shary geeft vreemd genoeg nergens een definitie van de term. De implicaties van het bestaan van het genre als zodanig en de commerciële en artistieke effecten daarvan blijven dan ook onbelicht. En waarom behandelt hij naast duidelijke tienergenrefilms ook een film als Freeway? Zit er niet in de meeste films een tiener? Waarom lenen de scholieren van American Beauty zich niet voor een analyse en Reese Witherspoon’s karakter in die thriller-voor-volwassenen wel? Op het verwerken van de meest rudimentaire tijdgeestpsychologie na, contextualiseert de auteur weinig. Zo blijft de invloed van tv-series, toch het populairste tienermedium, geheel buiten beschouwing. Jammer, maar gezien de beperktheid van deze studie begrijpelijk. Storend zijn zulke onduidelijkheden en gebreken niet, want het boek levert wat er van verwacht wordt: een basale maar nagenoeg complete chronologische geschiedenis. Slechts een paar essentiële (want populaire) tienerfilms die de auteur negeert komen in gedachten: Richard Linklater’s Dazed and Confused, The Goonies en Stand By Me bijvoorbeeld.

Moralist

Maar is Shary (een Amerikaanse professor in mediastudies) wel een betrouwbare commentator? Hij doet Gus van Sant’s Elephant af als vapid, maar vergeet misschien dat het gebrek aan psychologie in die film ook een interessant gegeven is in de geschiedenis van scholierenfilms. Misschien komt het omdat de auteur stiekem een moralist is, zoals hij in zijn zogenaamde conclusie verraadt:

we need to encourage the production of movies that make teens feel good about themselves and their abilities in a progressive way.

Een nobele aanmaning, die in een boek als dit echter niet thuishoort. Gelukkig staat deze visie de objectiviteit van zijn studie niet in de weg in de rest van zijn boek, dat grotendeels nuchter en beschrijvend blijft.

Fouten

Wat betreft de technische kant is het boekje van wisselende kwaliteit. Het is op prettig formaat gedrukt en overzichtelijk gezet. Daarnaast bevat het een waardevolle literatuurlijst, en het fotomateriaal is van acceptabele kwaliteit en goed over de pagina’s verspreid. Formele fouten komen helaas te veel voor. De index is bij een academisch boek van wezenlijk belang; bij een paar steekproeven blijkt dat die van Teen Movies een aanfluiting is. Voorbeelden: de paginaverwijzing naar Disturbing Behavior klopt niet; veel wezenlijke, in het boek wel genoemde films en acteurs ontbreken in hun geheel (River’s Edge, Less than Zero, My Own Private Idaho, Kevin Bacon, Tom Cruise). Minder ernstige maar even opvallende slordigheden komen voor in de vorm van bijvoorbeeld ontbrekende witregels en een verkeerde spelling van Ferris Bueller.