Een geschenk om te kopen

Het idee is prachtig, typerend voor het werk van Krabbé ook, en met een citaat uit het boek kernachtig weergegeven op de achterflap:

En Bram was zijn zoon. Juist omdat hij het niet was – van je eigen zoon zou je verplicht zijn te houden, waardoor je altijd moest twijfelen of je het wel echt deed; van Bram hield hij omdat het Bram was.

Krabbé bekijkt de wereld net even anders dan ze is, hoewel het meeste gewoon is zoals het te verwachten valt. Als Fred tweeëntwintig jaar is, ontmoet hij Nicolien en haar zoontje Bram. Hij trekt bij de twee in en werpt zich op als vaderfiguur. Als de relatie beëindigd wordt, kan Fred die rol niet meer loslaten. Resoluut kiest hij ervoor officieel Brams gescheiden vader te worden, inclusief omgangsregeling.

Eerste liefde

Fred is een vader die nooit een echte vader zal worden. Maar juist daarom zet hij zich met een stereotype zorgzame en bezorgde gedrevenheid in voor Bram. Hij voert Bram boeken, opdat hij zal gaan schrijven en neemt hem mee op burgerlijke tripjes, opdat hij een groot reiziger zal worden. Voor Fred zelf zijn die twee dromen door het vaderschap definitief vervlogen. Bram moet de mislukking van Fred tenietdoen, daarin is Fred een vader als vele andere.

Freds bezorgdheid gaat ver, neemt haast kinderlijke vormen aan. Zo lijkt hij te geloven dat de ‘bezweringen’ die hij uitvoert het lot van Bram bepalen. Bram zal sterven voor zijn achttiende als iets kleins gebeurt:

Dan mocht bijvoorbeeld zijn telefoon de eerstvolgende halve minuut niet overgaan, of er mocht vóór hij bij een straathoek was geen auto met een buitenlands nummerbord langskomen (…).

Aan het begin van het verhaal vreest Fred dat Bram dood is als hij om acht uur ’s morgens zijn telefoon niet opneemt. Hier had een moment van spanning mooi geweest. Krabbé laat niet alleen dat achterwege, de hierboven beschreven zoetsappige liefde – zoetsappig, juist omdat Bram zijn zoon niet is – maakt van Fred een even oprechte als opdringerige vader.

Het tweede deel van het verhaal wordt beschreven vanuit Bram, die vanaf de dag dat hij zijn eerste liefde ontmoet een dagboek gaat bijhouden. Hij is dan al volwassen. Opnieuw begeeft Krabbé zich op glad schrijversijs. De eerste verliefdheid, kan het zoeter?

Contrast

Deze keuze valt echter meer te bewonderen dan te betreuren. Het is mooi dat de afloop van het verhaal is weergegeven vanuit het perspectief van Bram. Brams eigen verhaal is tot aan het einde clichématig, maar Krabbé weet desondanks veel identificatie op te roepen en een getrouw beeld te schetsen van een adolescent die zijn weg in de wereld probeert te vinden. Bram blijkt uiteindelijk een zoon die handelt en denkt als elke zoon in zijn situatie, net als zijn vader een vader is als alle andere. De zoektocht naar zichzelf leidt Bram uiteindelijk naar zijn echte vader, die zelfmoord pleegde toen Bram enkele weken oud was. Het bezoek aan zijn grootouders doet Brams leven radicaal kantelen.

Het prachtige uitgangspunt contrasteert met het verloop van de gebeurtenissen. In alles is Fred de vader van Bram en lange tijd is Bram een echte zoon van Fred. Terwijl ze dat tegelijk nooit helemaal zullen worden – iets wat op het einde op tragische wijze duidelijk wordt. Krabbé heeft moeten balanceren tussen eenvoudige schoonheid en oppervlakkige ongeloofwaardigheid en blijkt een evenwichtskunstenaar. Een tafel vol vlinders is een cadeau dat op zichzelf al de ruim tien euro aan boeken waard is.

Het Boekenweekgeschenk is gratis bij besteding van € 11,50 in de boekhandel of bij een nieuw lidmaatschap van een bibliotheek.