En weer door met je leven

In Ik ben Pelgrim neemt een superspion het op tegen een superterrorist. Pelgrim – uiteraard een codenaam – is ergens in de dertig en gepensioneerd. Van een uitzichtloze jeugd schopt hij het tot de universiteit en wordt daar gerekruteerd tot spion bij een supergeheime Amerikaanse dienst. Iets CIA-achtigs. Na x jaar stopt hij met de spionage, maar wordt door de president persoonlijk teruggevraagd om een gevaarlijk figuur te traceren.

Zijn tegenstander is een radicale islamist. Een hyperintelligente radicale islamist, de Saraceen. En wat hem nog gevaarlijker maakt: hij werkt alleen. Ongezien en dus ongrijpbaar voor de veiligheidsdiensten. De Saraceen neemt de tijd om foutloos te werken. Hij gaat voor kwaliteit boven kwantiteit en snelheid. Zijn doel is om een resistent virus te ontwikkelen van een hele, hele nare ziekte en dit op de mensheid los te laten.

Compassie
Ik ben Pelgrim beslaat het begin van de carrière van onze spion tot zijn uitgebreide speurtocht naar de Saraceen. Ook blijft de levensgeschiedenis van de Saraceen, zijn motivatie, en vooral zijn gruwelijke gevoelloosheid, niet onbelicht. Het boek is daarmee geen doorsnee thriller, maar verblijdt de lezer met nog wat filosofische en maatschappelijke ideeën en inzichten. Terry Hayes, de auteur, zoekt de grenzen op van het medeleven dat we voor een moordenaar kunnen voelen. En dat allemaal zonder de spanningsboog te breken.

Waar Hayes er wel met deze spanningsboog vandoor gaat, zijn de eindeloze beschrijvingen, waardoor de vaart verloren gaat en je je wat begint te vervelen. Tot de volgende wending zich aandient, dan lees je weer gelukzalig verder. Maar zonder deze 150-200 pagina’s aan ballast was het boek nóg beter geweest. Want je gelooft wel dat Pelgrim een goede spion is. Dat hoeft niet steeds inzichtelijk gemaakt te worden met gedetailleerde voorbeelden uit het verleden.

Bezorgdheid
Wat dit boek dan bijzonder spannend maakt, is dat je constant beseft dat dit echt had kunnen gebeuren. En nog steeds kan. De plausibiliteit van bioterrorisme, de geloofwaardigheid van personen zo onmenselijk kalm en wreed om massamoorden goed te praten uit naam van hun god, creëert enorm veel kippenvel. Pelgrim is geen superspion met zwaaiende wapens, scheurende sportauto’s en slimme gadgets. Integendeel, hij is zo onopvallend mogelijk. Je moet hem al vergeten zijn voordat je goed en wel zijn gezicht hebt gezien.

Pelgrim moet het hebben van zijn hersenen en van zijn kennis en gevoel van het menselijk handelen. Dit laatste is wat de wereld redt van deze ramp. Maar dat het slechts een haartje kan schelen is verontrustend. Heel erg verontrustend. Het lot van ongrijpbaar veel mensen in de handen van slechts één persoon. Hayes heeft deze gedachte, deze nachtmerrie, zo goed neergezet, dat je er maar beter niet te veel bij stil kunt staan. Lees, huiver, zet even een kopje thee en ga weer over op de orde van de dag.