Een bitterzoete jeugdherinnering, en meer

Achttien jaar zijn ze en nu al bejaard, de verteller en zijn vriendin. Thuis in Amsterdam staan iedere avond om zes uur de piepers te dampen. Wanneer zij tijdens hun vakantie in de Siciliaanse hoofdstad Palermo uit de trein stappen, merken ze dat het ook anders kan. Op hun bleke voorhoofden staat met koeienletters het woord ‘cultuurshock’ geschreven.

Exotische bleekneuzen
‘Autobiografische roman’ staat er op de achterflap van Retour Palermo. Wat de toevoeging ‘autobiografisch’ daar doet is niet duidelijk. Mogelijk wil zijn uitgever laten merken dat er na Snijders debuutroman Zondagsgeld, waarin de auteur zijn jeugd beschrijft, nu ook een boek over diens adolescentie is. Hoe zei Gerard Reve dat ook alweer in Zelf Schrijver Worden? ‘Echt gebeurd is geen excuus.’

Snijders naamloze alter ego en zijn vriendin Ingrid arriveren in het Palermo van de vroege jaren zeventig. Nieuwsgierig kijken de mannen naar die exotische bleekneuzen, en dan vooral naar de blonde Ingrid. Zo goed en zo kwaad als het gaat proberen de verteller en zijn vriendin te assimileren. When in Palermo, do as the Sicilians do. Die zoektocht naar acceptatie, die wens om iemand anders te zijn dan je eigenlijk bent, die weet Snijder impliciet geweldig te treffen.

Gemeenschapsgevoel
In het Sicilië van begin jaren zeventig zijn de jonge toeristen net zo exotisch voor de plaatselijke bevolking als andersom. Iedereen wil ze even meemaken, even testen, even uitproberen. En Ingrid en hij laten alle indrukken over zich heen komen, in hun diepe verlangen opgenomen te worden in de gemeenschap van al die mooie, warmbloedige, druk gesticulerende leeftijdgenoten.

Dat lukt. Al snel komen ze terecht onder de vleugels van Sandro en zijn vriendin Katia, die hen inwijden in de vrolijke wereld van de anarchistische Italiaanse jongeren, waarin politieke discussies hand in hand gaan met nachtelijke partijtjes en drank. In de zomers met Sandro en zijn vrienden krijgen Ingrid en de verteller eindelijk wat kleur op hun wangen. Langzaam wordt echter duidelijk dat ook vakantievriendschap grenzen kent.

Meer dan wat het lijkt
Het verhaal van Retour Palermo wordt verteld in retrospectief. Na bijna veertig jaar keert de verteller terug naar het Italiaanse eiland. Alleen, dit keer. Het verhaal van zijn jeugd, zijn vakanties en zijn vriendschap met Sandro en de andere Sicilianen wordt afgewisseld met de bespiegelingen van een man die ziet dat alles is veranderd, hijzelf misschien nog wel het meest. Alleen zijn wens om één te worden met de Italianen, die is gebleven. De regionale krant, die hij vroeger nog als onleesbaar decorstuk onder zijn arm klemde, kan hij inmiddels lezen. Zijn vriendschap met Sandro en zijn relatie met Ingrid hebben na al die jaren nauwelijks nog reliëf. Het zijn nog slechts schimmen van een vrolijk verleden.

Snijder levert wederom een uitstekende roman af. Op het eerste gezicht is de terugkeer van de verteller naar het decor van zijn jongvolwassenheid een eenvoudige maar doeltreffende methode om hem prettige en onprettige herinneringen uit die periode te laten herleven. Wie verder kijkt, leest een verhaal over de wens om ergens bij te horen en de onzekerheid en moeite die daar mee gepaard gaan. Om ergens bij te horen, zul je zo nu en dan een stukje van jezelf moeten inleveren. Die ambivalente gevoelens van onbehagen en onzekerheid maar tegelijk ook trots en gelukzaligheid wanneer je aansluiting zoekt bij het onbekende, worden door Snijder in een schitterend, kalm proza aan de lezer opgediend. Zo wordt Retour Palermo een roman die over veel méér gaat dan alleen een prachtige, bitterzoete jeugdherinnering.

Bekijk hier het interview dat Snijder over zijn roman gaf op Lezen.tv.