De meester van het verhaal

De hoofdpersoon van Until I Find You is Jack Burns. Zijn Canadese moeder is de “beetje vreemde” tatoeerster Alice die, toen ze zwanger van hem was, is verlaten door Jacks vader, de aan tatoeages verslaafde William Burns, een religieuze orgelspeler uit Edinburgh. Het verhaal begint met de reis naar Europa die de vierjarige Jack met zijn moeder Alice maakt om William te zoeken. Ze vinden hem niet en het einde van deze zoektocht is het begin van de odyssee van Jack. De lezer volgt hem gedurende zijn leven en reist met hem mee op zijn vele, vaak bizarre reizen, die telkens weer zoektochten blijken te zijn. Until I Find You gaat namelijk niet alléén over Jacks zoektocht naar zijn vader. Hij is ook op zoek naar liefde, naar een thuis, naar het verleden van zijn moeder en zelfs naar zijn eigen herinneringen. Halverwege het boek blijkt dat Alice Jack een niet geheel betrouwbare versie van haar (en dus ook zijn eigen!) leven verteld heeft.

Meester van het verhaal

Hieruit blijkt Irvings talent: hij is de meester van het verhaal. Until I Find You lijkt wel een epos, waarin dit keer echter geen held maar juist een anti-held centraal staat. Een epos dat bovenal een verzameling van lijnen en verhalen is, waarin de verhalen van en over personages vermengd worden met bijvoorbeeld de plots van de films waarin Jack speelt. Het is soms bijna niet bij te houden. De verhaalwereld wordt op zijn Irvings bevolkt door vaderloze kinderen, dominante vrouwen, beschermende worstelleraren en vaginistische vriendinnen. Een wonderlijk allegaartje dat via een geheel eigen logica met elkaar verbonden wordt. Je valt als lezer constant van de ene verbazing in de andere.

Hoewel het grote en zware Until I Find You soms een beetje langdradig is, volgt er op ieder inzakmoment onmiddellijk weer een boeiende vertelling. De vertelstem is melancholisch, maar bij lange na niet dramatisch. Want hoewel het leven triest en zwaar is, ligt de slapstick altijd op de loer, of andersom, en dat moeten we volgens Irving niet vergeten.

Roots

Niets is wat het lijkt, we kunnen het leven niet grijpen, maar alles komt goed zodra we onze roots vinden en kunnen liefhebben. Het lijkt Irving er om te gaan ons te leren het leven al zijn misselijke streken en onverwachte wendingen te kunnen vergeven. En dat is helaas waar het een klein beetje fout gaat. Until I Find You heeft namelijk een tamelijk zoetsappig gesloten einde waarin Jack eindelijk zijn vader én zijn halfzus vindt. Hier is niet langer sprake van ironie of slapstick, hier is sprake van bloedserieus sentiment. Het helpt niet dat Jacks vader in een inrichting zit en last heeft van ’triggers’ waardoor hij om de haverklap dichtslaat of zich helemaal uitkleedt. Hier staat een serieus triestige oude man met zijn serieus ontroerde zoon. Het verder zo prachtig volgehouden evenwicht tussen waanzin en echte emotie raakt Irving voor even kwijt.

Autobiografisch

Tijdens het schrijven van Until I Find You ontdekte Irving dat hij zelf meerdere halfbroers en –zussen had. Van hen hoorde hij dat hun vader, die hij nooit gekend heeft, enkele jaren eerder in een inrichting was overleden. Het is natuurlijk geen probleem als schrijvers autobiografische elementen in hun boeken gebruiken (hoewel ik me nu wel begin af te vragen of hij ook een ‘genital holding’ vriendin heeft…), maar het lijkt er op dat Irving niet genoeg afstand kon nemen van zijn emoties. Misschien is hij zelf de slapstick even uit het oog verloren?

Bizarre gedachtespinsels

Er zitten nog wat minder goede passages in het boek, maar uiteindelijk is Until I Find You een verhaal om van te genieten en over na te denken. Er zit zo veel in! De tegenstelling tussen het definitieve van een tatoeage, waarmee Jack al van jongs af aan geconfronteerd wordt, en de vluchtigheid van het leven is een originele vondst. De ‘soundtrack’ van Bob Dylan nummers blijft door je hoofd spelen. En het is gewoon prettig je te laten meeslepen door de bizarre gedachtespinsels van Jack en je te verbazen over het talent van Irving waarmee hij je kan laten geloven in volkomen ongeloofwaardige personages.

De Nederlandse vertaling van Until I Find You (Tot ik je vind) is vanaf 24 augustus verkrijgbaar.