Stel nou dat…

Anthony (‘Anti’) is een Engelse jongen die met zijn familie naar Ecuador is verhuisd. Licht astmatisch, verlegen en niet geheel ontdaan van oud-Engelse behoudenheid voelt Anti zich aangetrokken tot de populaire en mysterieuze Fabián. De vriendschap die zich tussen de jongens ontwikkelt is gestoeld op de mythes die ze samen creëren en onderhouden. Fantasie als levensvaardigheid wordt daarbij sterk aangemoedigd door Fabiáns excentrieke oom Suarez.

Dergelijke vormen van creatieve geschiedschrijving vallen niet in goede aarde bij Anti’s ouders, die besluiten dat het beter zou zijn als Anti terug naar Engeland gaat om zich met beide benen op de grond verder te ontwikkelen. De jongens grijpen dit slechte nieuws aan als een reden om een laatste avontuur te beleven: de zoektocht naar Fabiáns moeder, die bij een auto-ongeluk zou zijn omgekomen, maar in Fabiáns beleving nog springlevend is. Is het niet mogelijk dat zij haar geheugen kwijt is geraakt en in een speciale geheugenkliniek is opgenomen?

[…] stel nou dat je je geheugen bent kwijtgeraakt en dat het zo’n bevrijdende ervaring is dat je het niet terug wilt?

Dat Anti het bestaan van de geheugenkliniek heeft verzonnen mag dan wel duidelijk zijn, maar realiteit gaat hand in hand met bekrompenheid, zo laat Fabián merken. De situatie loopt uit de hand als de jongens niet meer op dezelfde bladzijde van hun sprookjesboek blijken te zitten.

Jongensboek

James Scudamore is een jonge auteur die zich in de spotlights wist te schrijven met zijn debuutroman The Amnesia Clinic (2006), genomineerd voor verschillende prijzen, en nu ook in het Nederlands vertaald. Scudamore groeide op in Brazilië, Engeland en Japan en putte waarschijnlijk uit eigen ervaring toen hij dit verhaal schreef.

[…] een lesje in hoe ontworteling ruimte bood aan nieuwe fantasie, hoe je, door op de juiste manier naar dingen te kijken, de fletste waarheden nieuw leven kon inblazen. Als zo’n nieuwe presentatie van feiten voor het grijze, oude Engeland werkte, wat zou het dan wel niet kunnen doen voor Ecuador, waar ingevroren prinsessen dagelijks het nieuws haalden?

En Ecuador biedt inderdaad voldoende avontuur, zoveel in feite, dat het verhaal leest als een jongensboek. De personages lijken zich hiervan bewust te zijn en schikken zich al snel in het vrij epische verwachtingspatroon van de twee jonge avonturiers. Dat dit echter geen teken van zwak schrijverschap is blijkt na verloop van het verhaal, dat ook lekker wegleest zoals een jongensboek betaamt.

Zelfbehoud

Echt diep gaat het verhaal niet. Hoewel culturele verschillen en opmerkzaamheden de revue passeren, bevinden deze zich toch aan de periferie van het avontuur. Onenigheid en onbegrip nemen toe naarmate de reis vordert, maar vooral doordat de waarheid de jongens dreigt te achterhalen.

Wat had je aan kennis als niemand het wilde horen? Wat betekende die informatie nu nog, behalve een verhaal? Welke wáárde had de waarheid?

Waar verhalen een mogelijkheid tot een band vormen voor een Engels schooljongetje, blijken ze een reddingsboei te zijn voor zijn Ecuadoraanse vriend. Maar wat gebeurt er als die reddingsboei begint af te drijven? Scudamore maakt handig gebruik van de onzekerheid van Anti, die Fabián langzaam verder ziet afglijden in de fantasiewereld die ze samen hebben gecreëerd en ongemakkelijke pogingen doet het noodlot af te wenden.

Down the rabbit hole

‘Grote mensen verzinnen altijd van die saaie verhalen’, zo herinnert Scudamore de lezer aan de uitspraak van C.S. Lewis, die hij duidelijk ter harte heeft genomen. Saaie verklaringen zijn er niet te vinden in De Geheugenkliniek. Dat de gebeurtenissen zo nu en dan toch wel bijzonder vergezocht zijn, zou Scudamore hoogstwaarschijnlijk als een compliment opvatten. En waarom ook niet?

‘Het geheugen is iets vreemds,’ viel hij me in de rede. ‘Je kunt herinneringen creëren, weet je. Ik kan zorgen dat jij je dit moment voor altijd zult herinneren. Het enige wat ik moet doen, is het op een of andere manier markeren en dan vergeet je het nooit meer.’

Een klassieker zal het niet worden, noch zal het in je geheugen gegrift blijven staan, maar dat Scudamore een zeer vermakelijk en jongensachtig verhaal kan vertellen staat als een paal boven water.