Bloed stroomt waar het niet gaan kan

Het zijn vooral morele kwesties die de latere romans van McEwan kenmerken. In Atonement (2001) en On Chesil Beach (2007) is de dunne scheidslijn tussen goed en kwaad een mooie opstap voor zijn fijngeslepen pen, terwijl in zijn vroegste schrijversjaren de onverwachte plotwendingen en zwartgallige uitkomsten niet altijd gewaardeerd werden. McEwan lijkt zich op dit moment in zijn carrière gemakkelijker over te geven aan zijn eigen stilisme: hij heeft minder nodig om juist meer te bereiken.

Bloedtransfusie
De kinderwet valt met de deur in huis. Fiona Maye zit bij te komen van de aankondiging van haar man dat hij ongelukkig is in hun huwelijk en een ‘open relatie’ wil. Wat zoveel betekent als: er is een andere vrouw. De jarenlange verbintenis vertoont de sleetsheid van werkdruk en gemakzucht, de gepassioneerde liefde en vertrouwde lichamelijkheid zijn ver te zoeken.

‘Zover zijn we nu, Fiona. Ik ben je broer geworden. Het is lekker knus en ik hou van je, maar voor ik dood neerval wil ik nog één grote hartstochtelijke verhouding. Extase, bijna flauwvallen van opwinding. Weet je nog wel?’ (…) Ze keek hem vol ongeloof aan. 

Op datzelfde moment krijgt ze een telefoontje van haar griffier bij de rechtbank over een dringende zaak. Een minderjarige jongen weigert een bloedtransfusie die nodig is om zijn leukemie te behandelen. Als Jehova’s getuige wil hij geen vreemd bloed in zijn lichaam opnemen. Het ziekenhuis wil met een gerechtelijk bevel de transfusie afdwingen.

Kleine gevoeligheden
Op een knappe manier vervlecht McEwan de emotionele werelden in elkaar. Fiona probeert greep te krijgen op de religieuze achtergrond van Adam. Ze bezoekt hem in het ziekenhuis en neemt weloverwogen de beslissing dat de transfusie door moet gaan. De professionele integriteit van de rechter vormt een boeiend contrast met de onzekerheid over haar huwelijk en haar echtgenoot. Waar de dagelijkse praktijk wordt gevuld met gefundeerde en ethische afwegingen zijn haar vrije uren in een inmiddels leeg appartement een eenzame worsteling.

Ian McEwan is subliem in de detaillering van kleine gevoeligheden. Hij kan Fiona, een personage van statuur, gewoon laten denken: ‘Ze wist de naam van de vrouw al. Melanie. Scheelde niet zoveel met de naam van een dodelijke vorm van huidkanker’. Om even verderop haar larmoyante onmacht aan het woord te laten: ‘Waar was de rechter die haar beschermde?’

Quality pack
Terwijl Fiona aan het bed van de doodzieke Adam zit om de omstandigheden en zijn sterke wil te peilen, gebeurt er iets tussen die twee. Fiona is verbluft door de scherp denkende tiener en Adam wordt meegesleept door de bedachtzame overwegingen van de rechter. Zekerheden en onzekerheden, in zaken van religie en van het hart, worden op de proef gesteld. De wederzijdse aantrekkingskracht die zich hierdoor ontwikkelt, laat De kinderwet op een bijzondere – en ook dramatische – wijze naar het einde lopen.

De Britten zijn gezegend met hun indrukwekkende quality pack van schrijvers in de hedendaagse literatuur. Martin Amis, Julian Barnes en Ian McEwan vormen als schrijvende generatiegenoten het driemanschap dat de absolute top bezet. Ze vatten naar believen grote of kleine koeien bij de horens en weten door hun bezielde stijl de lezer keer op keer te betoveren. De kinderwet is daar het meest recente bewijs van.