Wegwijs in de Amerikaanse cinema

Het lijvige compendium Contemporary American Cinema beslaat nagenoeg alle facetten van de Amerikaanse film van de afgelopen 45 jaar: van de auteurtheorie tot blaxploitation, van Disney tot homofilm, van The Sound of Music tot Donnie Darko. Een team van Amerikaanse en Britse critici en deskundigen behandelt in 22 chronologisch geordende hoofdstukken de belangrijkste elementen uit de Amerikaanse cinema, en deze artikelen zijn aangevuld met aparte kaders waarin films, genres en acteurs belicht worden. Alle teksten zijn voorzien van de nodige referenties en uitgebreide literatuurtips voor verdere verdieping; éénvijfde deel van dit lijvige boek bestaat uit appendices, een woordenlijst, een literatuurlijst en de index.

Dat klinkt soberder dan het is, want de analytische teksten mogen dan compact zijn, ze zijn toch goed toegankelijk – of het nu over de geschiedenis van de zwarte film gaat, over de impact van de thuisbioscoop op de filmmarkt, of over de politieke relevantie van jaren-tachtigcinema. Bovendien zijn alle artikelen voorzien van relevant fotomateriaal. De auteurs berijden vaak hun bekende stokpaardjes (Kim Newman over horror en pulp, Yvonne Tasker over gender), maar van het geheel gaat toch een over het algemeen frisse toon uit. Het boek is expliciet bedoeld voor universiteitsstudenten (het bevat zelfs college-opdrachten), maar is absoluut niet beperkend voor een veel breder publiek, en als zodanig sterk aan te raden als alomvattende inleiding.

Persoonlijk

De lijvige bloemlezing American Movie Critics beslaat de andere kant van het spectrum: de ontvangst van films door critici. Dit boek biedt een zeer uitgebreid overzicht van 90 jaar Amerikaanse filmkritiek – in de meeste gevallen in de vorm van korte essays, en slechts af en toe korte recensies. Op een paar uitzonderingen na gaan alle artikelen helaas enkel over Amerikaanse films, maar dit doet weinig af aan de draagwijdte van het boek: je treft er de meest uiteenlopende stijlen en even populistische als recalcitrante meningen in aan. De meeste stukken zijn niet-academisch en verschenen eerder in kranten. De auteur vormen een erg gemêleerd gezelschap van mannen en vrouwen: je treft naast dagbladrecensenten ook een filosoof als Stanley Cavell en een filmmaker als Paul Schrader aan. Opvallende afwezigen zijn daarentegen de invloedrijke huisschrijvers van Variety, en de generatie van gevierde en populaire online-critici: de schrijvers op webstekken als salon.com en slate.com bijvoorbeeld.

Van de meeste wèl geselecteerde schrijvers zijn meerdere artikelen opgenomen, en die selectie is erg sterk. Van Armond White bijvoorbeeld zijn twee stukken over Spike Lees films gekozen: een waarin Do the Right Thing geprezen wordt en een waarin Malcolm X met de grond gelijk wordt gemaakt. Wat verder direct opvalt is de persoonlijke toon, die door de decennia heen altijd zo kenmerkend is geweest voor Amerikaanse filmkritiek, van H.L. Mencken tot en met Jonathan Rosenbaum. Die pakt vaak goed uit: de eerlijkheid van James Agee bijvoorbeeld houdt je bij de les. Bij meer recente critici blijkt hij echter vaak een verhulling van rommelige stukken die meer over de auteurs zelf dan over de films gaan: het narcisme van lieden als A.O. Scott en Roger Ebert (hoewel een van Eberts minder pompeuze stukken is geselecteerd) blijft nauwelijks verborgen. Zulke kritieken steken schril af tegen de kwaliteit van hun voorgangers: grootheden als Andrew Sarris, Pauline Kael en Manny Farber zijn vertegenwoordigd met essays die in het minste geval nieuw inzicht in films verschaffen, en je in het beste geval doen nadenken over het kijken naar en reflecteren op films. Een erg veelzijdig en toegankelijk boek dus, zeer netjes verzorgd en in een prijzige maar luxe hardback-uitgave te koop.

Philip Lopate (red.) · American Movie Critics. An Anthology. From the Silents Until Now · Uitgever: the Library of America · Prijs: €49,90 · 825 bladzijden · ISBN: 1931082928

Linda Ruth Williams en Michael Hammond (red.) · Contemporary American Cinema · Uitgever: Open University Press · Prijs: onbekend · 584 bladzijden · ISBN: 0335218318