De verbouwing van het leven
Clare Morrall beschrijft in de psychologische roman De taal van anderen het leven van een meisje met het syndroom van Asperger. Leven met deze autistische stoornis is als meedoen aan een spel waarvan je de regels niet kent. Een verhaal over verwarring, verbazing, angst en instortende huizen.
In De taal van anderen staat het leven van Jessica centraal, vanaf haar vroege jeugd totdat ze halverwege de vijftig is. Haar moeder Connie heeft al vroeg in de gaten dat Jessica anders is dan haar zusje. Hoe hard zij ook haar best doet om van Jessica een ‘normaal’ meisje te maken, het blijft een bijzonder kind: ze maakt weinig oogcontact, houdt niet van spelen met andere kinderen en trekt zich liefst terug op haar kamertje.
Verbouwing
Morrall beschrijft drie periodes uit Jessica’s leven: haar jeugd, die ze doorbrengt in een oud landhuis met haar ouders en zusje, haar studententijd aan het conservatorium waar ze haar man Andrew ontmoet, en haar leven als volwassen vrouw en moeder. Het landhuis Audlands, waar Jessica opgroeit, loopt als rode draad door het verhaal en is een metafoor voor autisme: grip proberen te krijgen op het leven en daar telkens ook weer in falen.
Wanneer moeder Connie inziet dat haar dochter niet is zoals ze graag wil dat ze is, stort ze zich vol overgave op de verbouwing van het huis. Telkens wanneer er iets af is, stort in een andere kamer weer iets in. Ze verliest steeds meer de controle over haar dochter, haar huis en haar leven.
Gebakken peren
De taal van anderen is een knap geschreven psychologische roman. De gedachtewereld van de hoofdpersoon is zo beschreven dat je haar gaat begrijpen, met haar meeleeft en met haar te doen hebt. Morrall slaagt erin op een subtiele manier uit de doeken te doen hoe het is om te leven met een autistische stoornis: alsof je een spel speelt waarvan je de regels niet kent.
Daarnaast zijn ook de karakters van de moeder en de zoon van Jessica goed uitgewerkt. De worsteling, het onbegrip en de frustratie van een moeder die geen contact met haar kind krijgt, worden inzichtelijk. Op een avond brengt Connie Jessica naar bed:
‘Welterusten, neus in het kussen, neus in de veren, morgen eten we gebakken peren,’ zei ze tegen Jessica.
Jessica keek haar verbaasd aan. ‘Gebakken peren? Echt? Is dat dan lekker?’
‘Nee, het is gewoon een versje. Een grapje. Ga maar gauw slapen.’
Jessica ging liggen en draaide zich om, met haar rug naar haar toe en zuchtte diep. ‘Ik vind het niet grappig.’
Mededogen
Waar moeder Connie steeds meer van haar dochter verwijderd raakt, slaagt Jessica beter in de opvoeding van haar zoon Joel. Dit komt, blijkt later, doordat Joel en Jessica dezelfde stoornis hebben en ze hem dus beter begrijpt. Zoals Jessica in de wirwar van het leven toch vat erop krijgt en troost vindt in pianospelen, vindt Joel zijn schuilplek in de wereld van de computers. Hij ontwikkelt zich tot een succesvol programmeur.
Het taalgebruik van Morrall is prettig, ze beschrijft met een zekere afstand, subtiliteit en mededogen haar personages. De manier waarop ze dit doet zorgt voor een beklemmende en onheilspellende sfeer. Alsof je als lezer de trappen in het landhuis beklimt terwijl je weet en voelt dat bij elke stap die je zet, de trap kan instorten. Behalve een mooi geschreven boek, is De taal van anderen ook een aanrader voor iedereen die meer wil begrijpen van autisme.
