Bitterzoete wraak

In de roman wordt een grimmig beeld geschetst van deze generatie in Zuid-Amerika. De inmiddels volwassen zoons en dochters komen uit gebroken gezinnen, hebben geen ambities, zijn werkloos, verslaafd aan verdovende middelen en volkomen ontoerekeningsvatbaar. Lupe García lijkt een uitzondering: zij woont in Nederland en heeft een carrière als documentairemaakster weten op te bouwen. Haar vaderland blijft ze opzoeken, met een stellige missie: ze maakt een documentaire over de hedendaagse gevolgen van de onderdrukking voor haar leeftijdsgenoten.

Inspiratie

Het verleden van hoofdpersonage Lupe lijkt nauw verbonden te zijn met Trujillo’s achtergrond, die dochter is van twee leden van de Tupamaros (de bekendste ondergrondse verzetbeweging en de enige van Latijns-Amerika die uitgroeide tot een officiële politieke partij). Net als Trujillo moet Lupe in het boek haar vaderland ontvluchten nadat haar vader gevangen werd gezet bij een staatsgreep. Ook Lupe woont tijdens haar jeugd meer dan tien jaar in Nederland en keert jaren later terug om in Nederland een carrière op te bouwen als documentairemaker, zoals Trujillo carrière maakte als schrijfster.

Moeders die verkracht worden, vaders die opgepakt, mishandeld en vermoord worden. Gezinnen die na hereniging alsnog uit elkaar vallen. Kortom, een samenleving die volkomen getraumatiseerd en gedesillusioneerd is. Trujillo vertelt op uitmuntende wijze over deze zware gebeurtenissen: ze laat de collectieve overlevingsstrategie van de getraumatiseerde samenleving – ‘vergeten, vergeven en vaseline’ – in elk mogelijk aspect van de roman doorklinken. Hierdoor is de toon van de roman niet depressief, maar eerder nuchter, oprecht en berustend, net zoals de levensstijl van de mensen. Het maakt de roman des te indringender, omdat hiermee duidelijk wordt hoe ‘gewoon’ de samenleving haar verleden is gaan vinden. Het gevecht tegen het onrecht is al lang geleden opgegeven.

Wraak

Trujillo geeft een extreem tegengeluid met Lupe en haar documentaireproject, als dat uitloopt op een regelrechte wraakoefening.

‘Iemand moet het doen,’ zei ze. ‘Het is niet onmogelijk.’ Haar ogen glommen. Doen wat gedaan moet worden. Ik keek naar haar lijst en vond haar handschrift mooi. ‘Hoe kan het anders goed komen?’ vroeg ze. Het klonk niet alsof ze een antwoord verwachtte.

De gebeurtenissen die volgen, ontvouwen zich op thrillerachtige wijze. Trujillo weet het heftige gedrag waarbij elk moreel besef wegvalt, op ijzersterke, onheilspellende wijze weer te geven. Dit laatste maakt de roman spannend maar ook beangstigend. Het bevestigt dat de mens tot gruwelijke dingen in staat is als hij zelf getraumatiseerd en beschadigd is.

Ware liefde

Gelukkig heeft Trujillo ondanks de zware gebeurtenissen een behoorlijke dosis humor en romantiek in de roman verwerkt. Het maakt de roman licht en ook aantrekkelijk en zorgt voor een goede balans. Zo zijn de door Gono – aanbidder van Lupe en de verteller van het verhaal – uitgelegde verschillen tussen de Nederlandse en de Zuid-Amerikaanse cultuur grappig en verfrissend. Ronduit vertederend is de liefde van Gono voor Lupe. Hij is al verliefd op haar sinds zijn kindertijd, maar heeft haar nooit als partner aan zich kunnen binden. Uiteindelijk gaat hij tot extremen over om Lupe een kans op geluk te geven.

De terugkeer van Lupe García: een harde, confronterende maar goed geschreven roman met een romantische inslag. Eentje die zeker nog een tijdje na blijft dreunen.