Antwerpen, stad van Letters

De auteurs van de boeken zijn niet per se Antwerpenaren of zelfs maar Belgen. Nederlanders als Joost Zwagerman en de Groninger dichter Bart FM Droog deden ook mee aan het project. De boeken werden, behalve dat ze van een speciale inhoud werden voorzien, in een opmerkelijk design gegoten. Zo is de achterkant van hard plastic (zogenaamd Foamalux) met daarin een gestanst gat waar een stok doorheen kan worden gestoken, die de verzameling van alle letters uit het alfabet samenhoudt. Uit deze serie ontvingen we twee boeken, namelijk die horend bij de letter O en die bij de letter R.

Cahier O

Het verhaal bij de O heet Ze zijn er altijd en is geschreven door de Antwerpse auteur en columnist Tom Naegels. Sculpturenmaker Peter Rogiers maakte van zijn tekst een stripverhaal. Het verhaal van Naegels, als we het goed begrijpen sterk gebaseerd op ware gebeurtenissen, gaat over een man die in de Antwerpse deelgemeente Borgerhout gaat wonen. In zijn verpauperde wijk wordt hij geconfronteerd met spelende kinderen die soms leuk en soms vervelend zijn. Door een incident met een boodschappentas raakt hij bevriend met een van de allochtone mensen uit de wijk, en wordt hij werkelijk geaccepteerd als een van de bewoners van het plein. Volgens de beschouwing op het boek door Lief Brijs behandelt Naegels in zijn werk vaak de ‘meerdere kanten van het gelijk’. Dit verhaal zit duidelijk op die lijn. Hij stelt de vraag of de kinderen en buitenlanders ‘gevaarlijk’ en ‘bedreigend’ zijn, of dat het lol maken en uitdagen juist een overlevingsstrategie vormen. De tekeningen van Rogiers accentueren de drukkende sfeer sterk. Ze zijn zowel realistisch als krasserig en wat vlekkerig door de verschillende lijndiktes. Het heeft wat weg van het werk van striptekenaars Edmond Baudion en Yvon Alagbé, maar ook van de schilderijen van kunstenaar Alberto Giacometti, die opvallend genoeg ook beeldhouwer was. Als beeldverhaal is het boek geslaagd, als verbeelding van de letter O is het me allemaal wat onduidelijk.

Cahier R

In het boek van de letter R zijn cabaretier Wim Helsen en cartoonist Zaza heel anders te werk gegaan. Uitgangspunt voor de in dit boek geplaatste korte schetsen, poëzie en cartoons is een gedicht van Paul van Ostaijen (1896-1928), genaamd Oppervlakkige Charleston. De laatste regels van dit gedicht zijn: “ram rem de trem, ram rem” en dit is de directe aanleiding voor een reeks schetsen van mensen die op de tram zitten. Gedurende hun tramreis krijgen we inzicht in de gedachten van ondermeer een vader met een kindje, een bejaarde vrouw, een neger en de trambestuurder. Deze schetsen zijn wrang humoristisch en worden her en der aangevuld met de absurdistische cartoons van Zaza, die in een stijl werkt die vergelijkbaar is met die van Kamagurka. Ook is er een inburgeringsalfabet met plaatjes opgenomen, dat door woorden als “U zijt niet van hier” tegenover “Sanseveria” dezelfde wrange humor heeft. Verder zijn er nog een aantal gedichten over trams, en een paar cartoons met bijvoorbeeld omgedraaide letters R als konijnenkopjes. Hoewel dit boek inhoudelijk wat oppervlakkiger is dan dat van de letter O, is er beter op het thema van de letter ingegaan. Beide boeken roepen wel de nieuwsgierigheid op naar de andere 24. Jammer alleen dat ze in Nederland (vrijwel) niet te krijgen zijn.

Tom Naegels & Peter Rogiers • Stad van letters, Cahier O: Ze zijn er altijd • Uitgever: Imschoot • Prijs: € 15 • Pagina’s: 52 • ISBN: 90-77362-43-6

Wim Helsen & Zaza • Stad van letters, Cahier R: Rem Ram de Trem Ram Rem • Uitgever: Imschoot • Prijs: € 15 • Pagina’s: 44 • ISBN: 90-77362-42-8

Stad van letters. 26 delen. € 15,- per deel, € 355,- hele reeks, € 1.000,00,- gesigneerde reeks.
De cahiers zijn gedrukt in een beperkte oplage (1500 exemplaren). Ze zijn apart
verkrijgbaar in de boekhandel, of rechtstreeks bij de uitgever te bestellen: www.imschoot.com.