Verwarrend tweede leven

Annette Zeelenberg is freelance tekstschrijver en was eerder vertaler bij Unicef. Haar passie voor taal laat ze duidelijk zien via haar hoofdpersoon, neerlandicus Kay, die graag woordenboeken bestudeert en stilstaat bij de werking van taal, vooral als het gaat om het benoemen en overbrengen van emoties. Deze zijn in overvloed maar onderdrukt aanwezig in de roman.

Donkerte

Zeelenberg heeft in haar roman een bedrukkende, sombere sfeer weten te creëren en houdt deze bijna de hele verhaallijn in tact. Deze sfeer wordt voornamelijk opgewekt door het zielsleven van hoofdpersoon Kay. Juist omdat de schrijfster de nadruk legt op de stille, teruggetrokken en eenzame Kay en maar flarden van het heftige verleden van deze vrouw laat zien, maakt zij haar instabiele gevoelsleven dreigend. Op subtiele maar doeltreffende wijze wordt de illusie gewekt dat er iets heel ergs zou kunnen gaan gebeuren als Kays heftige gevoelens tot uiting komen.

Zeelenberg verweeft op een bijna geruisloze manier de twee aparte levens van Kay. Op de voorgrond staat de opbouw van haar nieuwe leven in Amerika. Als onverwachte onderbrekingen worden kleine stukjes uit haar leven in Nederland verteld, waar zij nog Kathelijne heet. Zeelenberg houdt het onderscheid tussen deze twee levens in stand door Kay aan het woord te laten, maar iets bijzonders te doen met Kathelijne. Alleen via de korte en minimaal beschreven herbelevingen van Kay krijgt Kathelijne een stem. Kathelijne wordt hiermee een losse identiteit die doelbewust buiten spel wordt gezet door de schrijfster. Met deze splitsing in persoonlijkheid laat ze zien dat Kay een traumatisch verleden heeft dat ze buitensluit alsof het nooit bestaat heeft. Dit overlevingsmechanisme is opvallend scherp en knap beschreven.

Onvoorspelbare ontknoping

Helaas overdrijft Zeelenberg haar bedoeling om een zware sfeer creëren die past bij de beladen situatie van Kay. Ze overvoert haar hoofdpersoon en de lezer met een overschot aan negatieve elementen: het decor van de criminele Amerikaanse stad, een serieverkrachter, een stalkende collega, een mishandelende buurman en de dreiging van terroristische aanslagen. Het maakt de roman bij vlagen niet prettig leesbaar.

Blijkbaar was dit echter nodig voor de verhaallijn van Kay, die door zoveel ellende om zich heen besluit zichzelf te moeten beschermen. Ze schaft een pistool aan en ze ontvoert een man die een engel lijkt te zijn. Vanaf dat moment laat Zeelenberg de lijn tussen waan en werkelijkheid vervagen. Het is niet meer duidelijk wat nog echt is, maar er gebeuren wel vreemde dingen. De vraag is nu wie de werkelijkheid echt ziet: Kay of de lezer? Zeelenberg doet niets nieuws met dit trucje, maar toch heeft het effect en komt zij ermee weg. Het past helemaal bij de verwarde Kay die de weg is kwijtgeraakt in haar leven.

Zeelenberg laat een gevoelig portret zien van een getraumatiseerde maar zeer krachtige vrouw zonder ook maar ergens in constante voorspelbaarheid of depressiviteit te blijven hangen. Dat verdient lof. Het is geen lichte roman, maar de schrijfster maakt wel een statement: kijk verder dan de buitenkant. Wat mensen aan de buitenkant laten zien, kan wel eens heel anders zijn dan wat er gebeurt achter gesloten deuren.