Liefdevolle ontmoetingsplaats

Net als het eerder verschenen Broederliefde is Rendez-vous een verkenning van het balanceren tussen schijnbaar tegenstrijdige identiteiten: tussen de liefde voor Marokko en haar tradities enerzijds en de liefde voor de Franse literatuur anderzijds, tussen religie en homoseksualiteit.

Overgave

Via de mond van ik-verteller Abdellah verhaalt Taïa openlijk en hartelijk over zijn ervaringen als Marokkaanse migrant in Frankrijk, zonder daarbij de gemakkelijke weg van de harde provocatie te kiezen. Integendeel, hij spreekt minstens even warm over zijn traditionele geboorteplaatsje Salé en over een buurman die tot Allah bidt als over zijn vrijgevochten tante Massaouda met haar verhalen en tatoeages en over de homoseksuele Franse schrijver Jean Genet.

Tegenstellingen lossen op in werkelijke aandacht voor de ander, zo blijkt uit Rendez-vous. Die titel dient dan ook niet alleen gelezen te worden als ‘afspraakje’ of ‘plaats van ontmoeting’, maar ook als ‘jezelf overgeven’, overgeven aan het leven en aan de woorden om dat mee te beschrijven, aldus Abdellah:

Alweer verrukking? Ja, zo is het bij mij altijd gegaan, zo zie ik het leven, zo wil ik het ook: in staat zijn elke dag in verrukking te raken vanwege de grote en de kleine dingen, de creaturen en de geluiden die zich voordoen, niet blasé worden, voortdurend gefascineerd blijven, in nooit ophoudende adoratie.

In latere hoofdstukken komen ook andere vertellers aan het woord, negatievere: verbitterde Marokkaanse jongens en meisjes die zich prostitueren als een poging om te ontsnappen aan de armoede en uitzichtloosheid van hun bestaan, maar ook een Franse tekenleraar die een gesluierde vrouw bewondert, om haar voor zijn ogen neergeschoten te zien worden door een pied noir. Hun verhalen lijken los te staan van het leven van Abdellah, maar ze geven indirect aan hoe hij dankzij geluk en doorzettingsvermogen een relatief bevoordeelde positie weet te krijgen. Via deze andere stemmen dringt er een noot van teleurstelling en verdriet door in de verder zo tedere symfonie van Rendez-vous. Dat draagt alleen maar bij aan de rijkheid van het boek, dat zo de koloniale onderdrukking van de Maghreb door Frankrijk aankaart zonder directe verwijten te maken.

Nooit alleen

Als een schrijver met een islamitische achtergrond zich zo open uitlaat over homoseksualiteit kan dat argwaan wekken: krijgen we hier geen politiek manifest te lezen? Bij Rendez-vous is dat absoluut niet het geval. Met zijn toegankelijke maar nooit simplistische stijl wint Taïa zijn lezers razendsnel voor zich. De uiteenlopende en persoonlijke onderwerpen die hij behandelt – van het genoegen om naar een spraakzame Marokkaanse moeder te luisteren tot de fascinatie voor mannen met snorren – geeft hij vloeiend, soms associatief, maar altijd glashelder weer.

De korte hoofdstukken zouden elk op zichzelf kunnen staan als korte verhalen, telkens afgesloten met een treffende slotzin. Licht melancholisch zonder sentimenteel te worden, en ademloos zonder in te boeten aan begrijpelijkheid; Rendez-vous is een perfecte ontmoetingsplaats. Een boek dat Geert Wilders zou moeten lezen, om kennis te maken met een islam die van een diepe vrede en geluk getuigt, om in te leren voelen hoe zwaar het is om te schipperen tussen twee culturen. Of alleen al om de volgende uitspraak:

Mijn leven in Europa heeft me geleerd: je zult nooit alleen, compleet alleen kunnen leven. Je hebt de ander nodig, ook als hij je in de weg zit.