Moskou: grauw en bruisend

Voor een citaat in zijn debuutroman Danslessen is Pieter Waterdrinker door de burgemeester van Zandvoort voor de rechter gesleept wegens antisemitisme. Maar in zijn nieuwe boek Een Hollandse romance doet hij er alles aan dat deze keer te voorkomen.

In het nawoord doet schrijver/journalist Pieter van der Sloot – hij publiceert onder de achternaam van z’n moeder – nadrukkelijk afstand van de uitlatingen van de personages uit z’n boek. Hij wil niet nog eens verantwoordelijk gesteld worden voor de uitspraken die personages in het verhaal doen.
Maar in één geval draaft hij daarin iets te ver door. Het verhaal speelt zich af in de periode waarin Pim Fortuyn vermoord is. Maar de naam Fortuyn wordt geen enkele maal genoemd. Daarentegen komen we steeds de benaming ‘Kale Dandy’ tegen. Het is duidelijk wie bedoeld wordt, maar als Waterdrinker het beestje bij de naam genoemd zou hebben, was het moeilijker hard te maken dat alle personages uit het boek fictief zijn. Dit vervangende ‘Kale Dandy’ is een beetje storend, maar gezien de juridische trammelant die Waterdrinker achter zich heeft liggen – hij is uiteindelijk wel vrijgesproken – is het begrijpelijk.

Journalist

Net als de hoofdpersoon uit het boek heeft Waterdrinker jarenlang in Moskou vertoeft, en die verbondenheid met de Russische hoofdstad is goed merkbaar. De gevoelens die hoofdpersoon Joost Schlingemann voor de stad koestert vormen misschien wel het best uitgewerkte liefdesverhaal in dit boek. Het beeld dat van Moskou geschetst wordt is een totaal ander beeld dan ik in eerste instantie van die stad had. En het grauwe, saaie en koude afstandelijke dat bij mij opgeroepen werd bij het noemen van het woord Moskou, is inmiddels vervangen door het beeld van een bruisende metropool met vele boeiende contrasten binnen haar gelederen.

Waterdrinker, journalist voor De Telegraaf laat zichzelf in het boek vertegenwoordigen door Menno Sikkelberg, een journalist die voor de sensatiekrant Het Volksblad werkt. En uit de ideeën die Joost over Menno heeft blijkt de frustratie van een schrijver die serieus genomen wil worden. De stereotypen ten opzichte van journalisten van kranten zoals Het Volksblad – lees: De Telegraaf – vliegen je om de oren. En dat met het nodige cynisme. Pieter van der Sloot is duidelijk een man die zich koste wat het kost af wil zetten tegen het algemene beeld van een roddeljournalist.

Verhaal

Maar er wordt ook nog een verhaal verteld in Een Hollandse romance. Joost is een succesvol reclameman die privé de nodige problemen ondervindt. Zijn huwelijk ligt in puin en zijn vrouw is met hun zoon Max terug naar Nederland. Joost stopt met werken en stort zich op de drank en op vrouwen. Die vrouwen lijken steeds een kruising tussen zijn eerste grote liefde en z’n vrouw. Maar ondanks zijn rijkdom, de drank, de seks en de feesten, lijkt de manisch-depressieve Joost niet bepaald gelukkig. En langzaam maar zeker gaat hij z’n vrouw steeds meer missen en, belangrijker nog: steeds meer waarderen.

En zo lijkt het verhaal zich naar een bepaald einde te verplaatsen. Maar niets is minder waar. Het verhaal verplaatst zich namelijk nergens naar toe. Het verhaal houdt gewoon op te bestaan. Op een bepaald moment zijn de bladzijden op. En daarmee is dan het verhaal beëindigd. Een open einde dat zijn gelijke niet kent. Een einde dat me dus ook niet echt kon bekoren.

Sfeer

De sfeer aan die door Van der Sloot/Waterdrinker wordt neergezet sprak me echter zeer aan. De sfeer van een grote, logge, corrupte stad, die ondanks alle minpunten een intense schoonheid uitstraalt. De beschrijving van het hedendaagse Rusland wekt een bepaalde lust in je op. Een lust om zelf deel te nemen aan de beleving die Rusland heet. En als een boek zoiets bij je los maakt is het in mijn ogen een goed boek. En dan is het verhaal daar ondergeschikt aan.