Skin

In Skin vervreemdt tiener Frankie E. van zijn vader, hij verliest zijn moeder aan kanker, krijgt verkeerde vrienden en eindigt met een mes in zijn milt. Zijn verhaal is losjes gebaseerd op dat van Nico B., de neonazi die Kerwin Duinmeijer in 1983 doodstak. De Frank Boeijen Groep maakte er destijds nog een liedje over, Zwart Wit. Net als het liedje is Skin een lovenswaardig initiatief, en de boodschap komt over. Maar net als bij Boeijen schort het de makers soms aan de articulatie.

We moeten ons bij het kijken naar Skin niet teveel laten leiden door het bronmateriaal uit 1983. Smitsman en schrijvers Germen Boelens en Philip Delmaar hebben de geschiedenis van Kerwin Duinmeijers moordenaar grondig gefictionaliseerd, en het is ze vooral te doen om één vraag: waarom steekt een jonge jongen zomaar iemand dood? Frankie (een rol van Robert de Hoog) was niet altijd een neonazi – in 1979 had hij lang haar, en hielp zijn door oorlogstrauma’s geplaagde, joodse vader (John Buijsman) in diens wasserette. Hij werd uitgenodigd voor het avondeten door de moeder van zijn Surinaamse vriend Jeffrey. Hij reed op zijn Puch door de buurt.

Te intelligent

Waar is het misgegaan met Frankie? Hoe werd hij een moordenaar? Waarom gaat een halfjoodse jongen bij de neonazi’s? Smitsman c.s. schetsen een mogelijk antwoord, maar helemaal overtuigend is dat antwoord niet. Ligt het aan de relatie met zijn vader? Aan de dood van zijn moeder? Aan verkeerde vrienden? Zelfs als al die – niet zo heel indringend in beeld gebrachte – ervaringen een minder mens zouden veranderen, dan toch niet onze Frankie. Daarvoor is hij te gevoelig en te welbespraakt, zeker voor een gezin waarin niet gepraat wordt. Waarom zou ik geloven dat Frankie, die beste maatjes is met een Surinamer, na één nare ervaring zijn kop kaal scheert? Op stap gaat met een groep neonazi’s? Niet dat zoiets niet kan – het kan wel degelijk. Maar dan toch niet met onze Frankie. Robert de Hoog kijkt gewoon te intelligent uit zijn ogen om zulke stomme dingen te doen.

Aan De Hoog ligt het niet. Hij weet teksten als “Is mama overleden? Ik vraag je wat papa.” bijna aannemelijk te maken. Het zijn de productie-details, de keuzes van de regie die niet geloofwaardig zijn. Het ziet er allemaal bedacht uit. Door de straten van Rotterdam rijden antieke Volvo’s, Peugeots en Citroëns, precies als vroeger, maar ze zijn allemaal blinkend gewassen; ze vloeken bij de spuuglillike harses van De Hoog. De Hoog, die een afzichtelijke oranje pruik draagt (‘want zo zagen mensen er vroeger uit’), is beste maatjes met Surinamers en Vietnamezen, maar kijkt ook neer op Molukkers en gastarbeiders (al kopen die nobele wilden ongevraagd fruitmanden voor zijn moeder!). John “kán niet zonder Gamma” Buijsman, een goed acteur maar vooral bekend van komische rollen, is gecast als Auschwitz-overlever. En opper-kaalkop Robbert (Teun Kuilboer) vat Frankie in praktisch elke scène bij het achterhoofd om hem sentimenteel in de ogen te turen. Dit is het moment jongen! Daarna lacht de skinhead kakelend en maakt een even demonisch als karikaturaal sprongetje op zijn Dr. Martins.

Fascistische kleinburgers

Ik zou willen dat ik het verzon, want er zitten mooie momenten in Skin. De Hoog speelt als gezegd zeer overtuigend. Er is een prachtig contrast tussen Frankies grenzeloze toewijding aan zijn familie en vrienden, en hun mateloze narcisme. Als Frankie in de climax, om zijn vriendengroep van neonazi’s en rancuneuze middenstanders te beschermen, een Molukker doodsteekt wassen de fascistische kleinburgers snel hun handen in onschuld. En Juda Goslinga (vooral bekend als theateracteur) heeft nog een mooie rol als Frankies aimabele oom Henk, de taxichauffeur die Frankies bloedende slachtoffer niet op zijn achterbank wil hebben. Maar zijn schuldcomplex wordt weer niet of nauwelijks uitgewerkt, zoals evenmin te verstaan is wat Frank Boeijen nu eigenlijk zingt na “wie wil er bloed op de achterbank”.

Denken in de kleur van je hart: dat doet Frankie, en hij wordt er zwaar voor gestraft. Maar hoe kan zo’n lieve jongen een hakenkruis op zijn hart laten tatoeëren? Hoe komt zo’n lieverd tot zo’n antisociale daad? Met die vraag begonnen we, en met die vraag blijven we zitten.

Skin draait vanaf 24 april in Filmtheater ’t Hoogt in Utrecht, en vanaf 1 mei in de Verkadefabriek in Den Bosch en Filmhuis de Keizer in Deventer. Op 8 mei is Skin op tv te zien als eerste van een nieuwe reeks Telefilms.