In een muizenval

Muis is de debuutroman van Gordon Reece. Voordat deze roman verscheen publiceerde Reece prentenboeken, stripboeken en graphic novels. Een totale onbekende in de schrijverswereld is hij dus niet. Maar een roman schrijven is toch wat anders dan een graphic novel. Muis is echter een absoluut droomdebuut. Reece heeft een ware knock-out afgeleverd met zijn verhaal over een getergd meisje en haar moeder.

Laf muizenkarakter

Shelley en haar moeder Elizabeth hebben hun uiterste best gedaan om uit de stad te ontsnappen. Na een scheiding die Elizabeth berooid achterliet en na Shelley’s traumatische ervaringen op school, vinden ze rust op het platteland. Uit voorzorg heeft de politie geadviseerd Shelley’s oude school niet haar nieuwe adres te geven. Vanaf het moment dat de twee hun intrek nemen in het huisje, wordt Shelley thuis onderwezen.

Al snel wordt duidelijk waarom Reece zijn roman Muis heeft genoemd. Meerdere keren maakt hij duidelijk hoe teruggetrokken en zwak van karakter Shelley en haar moeder zijn. Nooit ging iemand ver genoeg om hen uit hun hol te lokken en hen voor zichzelf op te laten komen. Toch maakt Reece ook duidelijk dat er in Shelley een kern van woede en onbegrip zit. Waarom heeft haar vader haar verlaten? Waarom wil hij geen contact meer met haar? Waarom is ze zo vreselijk behandeld op school?

Alles wordt geanalyseerd vanuit het karakter dat Shelley en Elizabeth delen: een laf muizenkarakter, zoals Shelley het zelf omschrijft. Sterke mensen komen immers voor zichzelf op en laten zich niet, zoals Elizabeth, koeioneren op hun werk. En die hadden zich nooit laten overkomen wat Shelley is overkomen; die hadden zichzelf verdedigd, met woorden of daden. Maar Shelley en Elizabeth worden allebei alleen maar zenuwachtig van confrontaties en gaan die het liefst uit de weg.

Grensoverschrijdende inbreuk op de rust

Behendig maakt Reece een diepgaande karakterschets van zijn hoofdpersoon. Het boek leest alsof hij nooit iets anders heeft gedaan. De auteur maakt van Shelley een mens die dichtbij de lezer komt te staan, ondanks haar laffe karakter. Juist omdat Reece de tijd neemt om haar zo subtiel uit te werken, tot aan de dagelijkse routine die ze met haar moeder heeft toe, wordt het de lezer makkelijk gemaakt haar te begrijpen. Muis is daardoor geen roman vol met dialogen geworden, maar dat doet niets af aan de kracht van het verhaal.

Reece bouwt het verhaal bijzonder zorgvuldig op, waardoor de lezer zich continu afvraagt wanneer het een keer genoeg is. Die keer komt als de rust in het leven van Shelley en Elizabeth ’s nachts ruw verstoord wordt door een indringer. Die nacht gaat Shelley een grens over en sleept ze haar moeder met zich mee. De aanwezigheid van de indringer wordt zo benauwend beschreven door Reece, dat de lezer direct aanvoelt wat er gaat komen. Dat maakt echter niets uit, want daarna draait het boek volledig om de verstrekkende gevolgen van Shelley’s daad.

Slachtofferrol versus daderrol

Na de komst van de indringer is alles anders. Shelley’s leven staat compleet op z’n kop en ze moet zichzelf opnieuw vinden. Niet langer kan ze zichzelf als muis zien, want ze heeft gedaan wat muizen niet horen te doen: voor zichzelf opkomen. Bovendien komt Shelley erachter dat er maar een dunne lijn bestaat tussen slachtoffer en dader. Welke van de twee rollen neemt de overhand? Wie is zij nu?

Reece roept hierdoor vragen op over het slachtofferschap zonder dat hij er een veroordelend standpunt over inneemt. In die zin is Muis origineel en een treffend voorbeeld van een psychologische thriller die werkt: het is geen whodunnit, maar een effectieve karakterschets waarbij de vraag ontstaat wat slachtofferschap is en hoe ver slachtoffers kunnen of mogen gaan. De auteur gaat in het hoofd van zijn personages zitten en vertelt hun verhaal en niet dat van zichzelf. Dat maakt dat de spanning vanuit de psyche van de hoofdpersonen komt.

Afgezien van Reece’ solide schrijfwijze en goed uitgediepte personages en verhaal is er misschien één minpuntje te noemen aan Muis. Dat zit in de rol van de plotselinge derde persoon, die Shelley en haar moeder probeert te chanteren. Deze man komt wel erg uit de lucht vallen. Hoewel Reece meerdere keren zijn aanwezigheid suggereert en die ook goed weet te onderbouwen, is deze man toch misplaatst. Dat komt wellicht doordat Reece niet de tijd neemt om deze man net zo uitgebreid op te bouwen als Shelley en Elizabeth. Maar dat doet niets onder aan het feit dat Reece een droomdebuut afgeleverd heeft dat zo realistisch aandoet, dat de lezer zich werkelijk kan voorstellen dat dit echt kan gebeuren.