Deel 10 - IFFR 2011 - 8weekly.nl

Seksueel machtsspel tussen vader en dochter

Songs of Love and Hate – Spectrum
Katalin Gödrös • Zwitserland, 2010

Een gezin woont aan de voet van de Zwitserse Alpen, omgeven door wijngaarden. Het idyllische landschap lijkt de perfecte plek voor de ontluikende seksualiteit van de twee dochters. Je ziet het al voor je: in het bos worden ze voor het eerst gezoend, terwijl de bijtjes zoemen en de bloemen geuren. Maar rozengeur en maneschijn is het niet. Lili en Roberta zijn elkaars tegenpolen. Lili, de oudste, is de knapste en speelt op duistere wijze met haar sensualiteit. Roberta is een jongensachtig, introvert meisje. Vader Rico (een rol van de Nederlandse acteur Jeroen Willems) ziet toe hoe Lili volwassen wordt en de jacht op het mannelijk geslacht opent met haar gierende hormonen. Het schrikt hem af en windt hem tegelijkertijd op. Er ontvouwt zich een raadselachtig spel tussen vader en dochter, met haar seksuele zoektocht als uitgangspunt.

Al snel wordt duidelijk dat Lili op een ongewone manier bezig is met haar seksualiteit. Er broeit namelijk iets tussen haar en haar vader. Terloops en sensueel werpt ze hem blikken toe. Rico voelt zich zichtbaar tot haar aangetrokken, wat blijkt uit scènes waarin hij haar toebijt dat ze zich proper moet aankleden en hij zich boos maakt wanneer ze zich met haar vriendje terugtrekt op haar kamer. Met een broeierige, geile blik in zijn ogen volgt hij haar. Iets wat niet onopgemerkt aan de moeder voorbijgaat.

De seksuele lading ligt er dik bovenop in Songs of Love and Hate. Aan de hand van vreemde, extreme gedragingen lijkt Lili haar vader uit te dagen en te tergen, hem aantrekkend en afstotend. Het leidt tot weerzinwekkende scènes, die eerder lachwekkend zijn dan schokkend. Het ontbreekt de film volledig aan subtiliteit en telkens wanneer je denkt dat het niet nog erger kan, doet Gödrös er weer een schepje bovenop. Het resultaat is een jammerlijk mislukt portret van een tienermeisje en de worsteling met haar seksuele gevoelens. (Suzan Groothuis)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Een man en zijn daden

El Sicario Room 146 – Bright Future
Gianfranco Rosi • Frankrijk, 2010

Een man. Een hotelkamer. En tenslotte (en niet onbelangrijk): een notitieblok. Dat zijn de enige visuele elementen die de kijker krijgt voorgeschoteld in El Sicario (de huurmoordenaar). Wie het nieuws de laatste jaren heeft gevolgd zal weten dat in Mexico, en met name aan de grens met de VS, een semi-burgeroorlog woedt. Drugskartels strijden onderling en tegen de wet een bloedige en vaak gruwelijke oorlog om de heerschappij uit. De verteller – inmiddels in de Here en hij heeft zijn vorige leven afgezworen – is met een doek onherkenbaar gemaakt terwijl zijn stem subtiel veranderd is. Hij doet in El Sicario uit de doeken hoe de drugskartels te werk gaan en hoe hij twintig jaar in dienst van hen heeft gewerkt. De opnameplek is overigens niet zomaar gekozen: in die hotelkamer heeft de verteller ooit iemand gemarteld.

Wie van tevoren had gezegd dat deze karige elementen genoeg zouden zijn voor een boeiende lange documentaire, had dat waarschijnlijk niet geloofd. Regisseur Gianfranco Rosi, die op de sicario werd geattendeerd door een artikel van de Amerikaanse onderzoeksjournalist Charles Bowden, vertrouwt echter op zijn verteller en zijn bizarre verhalen, en dat is terecht. De man tekent, maakt schema’s en schrijft opsommingen, terwijl hij zijn schijnbaar onstopbare monoloog doet. Feilloos (en emotieloos) zet hij uiteen hoe de drugskartels hun zaken regelen en in Mexico in feite een staat in de staat zijn geworden. Verwacht geen man die om vergeving voor zijn daden vraagt, wat je krijgt is een onthullende kijk in de bloedige keuken van de Mexicaanse kartels. Niet vreemd dus dat er inmiddels een prijs van 250.000 dollar op zijn hoofd staat. (Marcel Westhoff)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

De zoekende dromer

Surviving Life – Spectrum
Jan Svankmajer • Tsjechië/Slowakije, 2010

De Tsjechische animatiefilmer Jan Svankmajer is een terugkerende gast op het IFFR. In voorgaande edities was een tentoonstelling van zijn collagewerk te zien en draaide zijn film Lunacy. Svankmajer heeft een unieke surrealistische stijl die hij heeft ontwikkeld in zijn korte films. Hij is vanaf de jaren tachtig langere films gaan maken, zoals Alice, Faust en Conspirators of Pleasure. Surviving Life is ook een speelfilm, maar begint met een grap verteld door de meesterfilmer zelf. In een proloog zegt hij dat de film eigenlijk een normale film had moeten zijn. Wegens geldgebrek koos hij ervoor om animatie te gebruiken. Een ironische opmerking voor iemand die al zijn hele carrière gebruikmaakt van deze technieken.

Surviving Life gaat over een man die in dromen steeds dezelfde vrouw tegenkomt, maar verward wordt door vreemde details die deze ontmoeting verstoren. Al gauw probeert hij in zijn dromen te ontsnappen uit zijn saaie kantoorbaan en gestrande huwelijk. Om meer te weten over de betekenis van zijn dromen gaat hij naar een psychoanalytica die hem verschillende interpretaties geeft, gebaseerd op de theorieën van Freud en Jung. Wat volgt is een heerlijke mengeling van droom en werkelijkheid, waarbij de grens geleidelijk vervaagt. Svankmajer gebruikt een stopmotion techniek met foto’s van de hoofdrolspelers die op bepaalde momenten wordt afgewisseld met close-ups op normale snelheid. Het verhaal zit ook ingenieus in elkaar en bevat genoeg subversieve elementen waarmee Svankmajer de kijker wakker laat schrikken. De beelden en dromen verhullen door hun ondoorgrondelijke logica een schokkende waarheid, waar de hoofdpersoon mee worstelt en die leidt tot een verrassende ontknoping. (George Vermij)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Romantische freak

The Crab – Bright Future
Rona Mark • VS, 2010

Levi heeft de genetische afwijking ectrodactyly. Zijn handen zijn misvormd en lijken op de klauwen van een krab. De mislukkingen in zijn leven wijdt Levi aan zijn aandoening. Scheldend, tierend en gevat sleept hij zich kroeg in en uit. Het is een leven van drank en lusten, waarbij Levi anderen tergt en uitdaagt. Hij is een klootzak en zoekt steeds die rolbevestiging op. Zijn onderkomen heeft hij gevonden bij de tamme Courtney, die oprecht verliefd op hem is. Maar Levi gebruikt haar alleen voor een dak boven zijn hoofd. Tijdens een etentje met vrienden raakt Levi verrast door Jane, een universiteitsdocent. Zij is de enige die een weerwoord heeft en niet terugdeinst voor zijn vuige uitspraken. Dan gebeurt het onvermijdelijke: Levi wordt verliefd.

Tijdens de Q&A die plaatsvond na de vertoning op het IFFR gaf Mark aan dat The Crab in grote mate een autobiografie is, zij het met een mannelijk personage met krabhanden. De productie van haar debuut Strange Girls (2007) verliep niet zonder problemen en maakte Mark cynisch ten aanzien van zichzelf en haar omgeving. Zie daar de inspiratie voor The Crab. Levi’s gedoemde project is zijn eindscriptie die resoluut afgewezen is. Zijn motivatie daalt tot het nulpunt en door zich zelfdestructief op te stellen voorkomt hij dat hij nog meer gekrenkt wordt. Toch zit er een romanticus in hem, die door Jane weer aangewakkerd wordt. De stijl is tragikomisch. Levi’s karakterisering heeft wat weg van de vuurspuwende en intellectuele Johnny uit Naked, maar is niet zo zwartgallig. Er wordt veel humor gebruikt: briljant zijn de scènes met Transman, een transseksuele vrouw die Levi via het internet ontdekt en op wie hij zijn lusten botviert. Ook blijken zijn krabhanden enorm handig bij het verrichten van seksuele daden. Met zijn scherpe gevatheid ontziet Levi niemand, zelfs zijn enige vriend Lucas moet er aan geloven. De film krijgt naar het einde toe een serieuze lading, wanneer Levi zijn kwetsbaarheid toont. Gelukkig vermijdt Mark iedere vorm van sentiment. The Crab blijft voortdurend onderhoudend en mag met recht de leukste van het festival genoemd worden. (Suzan Groothuis)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Droog dubbelportret

Twin Brothers, 53 scenes from a childhood – Bright Future
Axel Danielson • Zweden/Denemarken, 2010

Twin Brothers is een onopgesmukte documentaire over de tweeling Gustav en Oscar, de neefjes van filmmaker Axel Danielson. Hij volgt ze tien jaar, waardoor de kijker ziet hoe kinderen veranderen in pubers en uiteindelijk jongvolwassenen. Wat de tweeling onderscheidt is dat Oscar een dwerg is, terwijl Gustav normaal doorgroeit. De film is een droge chronologische registratie en bevat verder geen interviews of voiceovers. Danielson probeert het verslag iets op te fleuren door poëtische shots te voorzien van een folksoundtrack. Bepaalde scènes zijn grappig, zoals wanneer een jonge Oscar te zien is als een Slipknotfan met een hanenkam en contrasteert met de bravere Gustav die liever met dieren speelt. In een andere scène zien we de jongens voor het eerst dronken worden. Het portret weet zo een bijzondere mate van intimiteit te bereiken. De film is wel behoorlijk richtingloos en lijkt daarmee op het echte leven zelf. Voor de toeschouwer is dit echter niet altijd even interessant en aan het einde van de film heb je niet het idee dat je tot nieuwe inzichten bent gekomen over de geportretteerden. (George Vermij)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Geloofwaardige boodschap

Illégal – Bright Future
Olivier Masset-Depasse • België/Luxemburg/Frankrijk, 2010

Een asielafwijzing. Dat is wat de Wit-Russische Tania in België netjes per brief krijgt meegedeeld. Zij ziet hierna maar een oplossing: de illegaliteit induiken. En dat betekent zo anoniem mogelijk door het leven gaan. Voor de zekerheid brandt ze haar vingerafdrukken er met een strijkbout af. Na een aantal jaren zien we haar weer: ze heeft een baan, een huis, een ziekenfondskaart, haar kind zit op school en lijkt goed ingeburgerd, en ze heeft net (vervalste) papieren geregeld bij haar louche ogende Russische huisbaas. Kortom: ze lijkt, ondanks haar illegale status, de zaakjes goed voor elkaar te hebben en haar zoontje een goede toekomst te bieden. Maar dan wordt ze in een moment van onachtzaamheid opgepakt en komt ze terecht in een uitzettingsprocedure.

Het is wel duidelijk welke boodschap regisseur Olivier Masset-Depasse wil overbrengen: het criminaliseren van asielzoekers en de schandalige manier waarop de uitzettingprocedure werkt aan de wereld tonen en aan de kaak stellen. Daarin is de maker niet altijd even subtiel of zelfs verrassend, maar goed gemaakt is het wel. Het camerawerk is bij vlagen wel erg geforceerd onrustig; dat Masset-Depasse naar eigen zeggen geïnspireerd is door het werk van Paul Greengrass (Bloody Sunday, United 192) is geen verrassing. De kracht van Illégal zit in zijn geloofwaardigheid. Mede dankzij het sterke spel van hoofdrolspeelster Anne Coesens, die in vrijwel elk shot aanwezig is, worden de sleur en de frustratie in het uitzettingscentrum invoelbaar. Masset-Depasse had hierbij overigens makkelijk in een aantal valkuilen kunnen vallen. Want hoe uitzichtloos Tania’s situatie ook is, hij had het nog zwartgalliger kunnen maken door bijvoorbeeld het uitzettingscentrum zonder enige kameraadschap af te schilderen, of haar zoontje in handen van haar huisbaas te laten vallen. Als kijker blijf je wel met de vraag zitten: is een enkeltje Wit-Rusland nou echt zoveel erger dan de ellende die Tania ondergaat? (Marcel Westhoff)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Intergalactische liefde

The Voyagers – Re-constructions (Spectrum Shorts)
Penny Lane • VS, 2010

The Voyagers is een korte film over de twee Voyagersatellieten die nog steeds bezig zijn met hun eindeloze tocht naar de verste uithoeken van het heelal. De satellieten bevatten een gouden plaat waarop informatie is opgeslagen over de mensheid, een idee van astronoom Carl Sagan. Sagan werd verliefd tijdens dit project en dit gegeven vormt de basis voor een filmische ode aan ruimtereizen en eeuwige liefde. De gouden plaat geeft een rooskleurig beeld van de mensheid en Lane gebruikt de foto’s en geluidsopnamen, die bedoeld zijn als een boodschap aan buitenaardse leven, als basis voor haar film. In een voice-over levert zij ironisch commentaar op de beelden, maar geeft zij toe dat het idee achter de plaat haar ontroert. Daarnaast toont zij satellietbeelden van het heelal en verweeft dit met persoonlijke beslommeringen. Daarmee is The Voyagers een mooi essay over onze nietigheid in het heelal en hoe persoonlijk contact tussen mensen, maar ook tussen andere levensvormen noodzakelijk is als een vorm van troost en zingeving. (George Vermij)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR