Deel 3 - IDFA 2010 - 8weekly.nl

Inhoud: The Team | American Coup | Cool It | Cane Toads: The Conquest

Kenia op microniveau

The Team — Feature-Length Documentary
Patrick Reed • Canada, 2010

Drie jaren geleden braken in Kenia rellen uit na een omstreden verkiezingsuitslag, die al snel de bevolking langs etnische grenzen verdeelde, honderden doden tot gevolg had en het land op de rand van een burgeroorlog bracht. Dat kwam als een grote schok, omdat Kenia (ook in het land zelf) juist werd gezien als een van de stabielste in de regio, eentje waar raciale spanningen afwezig zouden zijn en dat dus op het continent een voorbeeldfunctie had. Het besef dat het land door het oog van de naald was gekropen, leidde tot de productie van een soapserie met één doel: de bevolking een les meegeven om Kenia te behoeden voor verdere escalatie van geweld — zeker met de verkiezingen van 2012 in het vooruitzicht.

De televisiemakers namen als uitgangspunt van de soap een voetbalteam (voetbal is ook in Kenia razend populair), bestaande uit zowel mannen als vrouwen en afkomstig van diverse stammen die samen moeten werken om een gemeenschappelijk doel te bereiken. De Keniaanse maatschappij op microniveau, zeg maar. De documentairemakers volgen vanaf de audities de niet-professionele acteurs die verkozen zijn en laten zien hoe zij leven in het hedendaagse Kenia. De fraai gefilmde documentaire levert daarmee een interessante kijk op diverse schakeringen van de samenleving, waarbij het toverwoord voor de toekomst ‘hoop’ is. De dagelijkse beslommeringen laten echter zien dat het land en zijn bevolking nog een lange weg hebben te gaan. Zo zien we hoe een van de acteurs enorme moeite heeft om een huis te vinden, puur en alleen omdat hij tot de ‘verkeerde’ stam behoort. Zijn het niet etnische spanningen die een tol eisen, dan is het wel criminaliteit, zoals aan het eind pijnlijk duidelijk wordt als diezelfde spelers bij een beroving om het leven komt.
Terug naar boven

Verhelderend, maar technisch zwak

American Coup — Reflecting Images: Panorama
Joe Ayella • VS, 2010

Het ligt nog vers in het geheugen dat Amerika openlijk speelde met de gedachte om Iran militair aan te pakken voor z’n starre houding met betrekking tot z’n nucleaire programma. Dat de relatie tussen de VS en Iran al decennia lang ernstig verziekt is, mag geen verrassing heten. Dat de wortels daarvan verder teruggaan dan de islamitische revolutie van 1979 en de bezetting van de Amerikaanse ambassade in Teheran, zal voor velen onbekend zijn. Toch moeten we teruggaan naar 1953. In dat jaar bekokstoofde de CIA een staatsgreep waarbij de democratisch gekozen Iraanse president Mossadeq afgezet werd en vervangen door de Sjah. De reden? Mossadeq haalde het in z’n hoofd om de olie-industrie te nationaliseren — wat een doorn in het oog was van de Britten, die hier flink aan verdienden. De Amerikaanse CIA, enkele jaren hiervoor opgericht, werden vervolgens ingezet om zich te ontdoen van Mossadeq, waarbij een hoofdrol weggelegd was voor Kermit Roosevelt, een kleinzoon van oud-president Theodore Roosevelt.

Debuterend regisseur Joe Ayella, van huis uit advocaat, wil met deze documentaire laten zien waar de oorsprong van de verziekte relatie tussen Iran en de VS vandaan komt. Behalve een reconstructie van de gebeurtenissen in ’53 gaat hij nader in op het effect dat deze in de decennia erna op de relatie Iran-VS heeft gehad, waarbij duidelijk wordt dat de staatsgreep (de eerste die de CIA uitvoerde) op lange termijn nadelig voor de VS is geweest. Het is jammer dat deze verhelderende documentaire ernstig geplaagd wordt door technische onvolkomenheden. Zo ziet een van de cruciale interviews eruit alsof het twintig jaar geleden op VHS is opgenomen, loopt het geluidsniveau en de audio kwaliteit van de andere interviews erg uiteen, worden archiefbeelden soms in de verkeerde beeldverhouding vertoond, is de achtergrondmuziek vaak veel te hard en de voice-over stem dodelijk mat. Jammer — en zo ontzettend onnodig.
Terug naar boven

Controversiële frisse wind

Cool It — Green Screen Competitie
Ondi Timoner • VS, 2010

Een controversiële en zelfs gevaarlijke criticaster in het milieu- en klimaatdebat, of juist een frisse wind hierin? Dat is de vraag bij de Deen Bjørn Lomborg, die al in 2001 in zijn boek The Skeptical Environmentalist aangaf dat alle doomscenario’s met betrekking tot onze planeet ongegrond zijn. Sterker nog: we hebben het nog nooit zo goed gehad! In zijn ogen is het wetenschappelijke debat vervuild en is het bijna niet meer mogelijk een mening te ventileren die indruist tegen de heersende mores. In Cool It richt Lomborg zijn pijlen vooral op het verdrag van Kyoto. Zijn stelling is dat de vele miljarden die het kost om de CO²-uitstoot terug te dringen, veel te weinig opleveren — beter zou het zijn het geld te investeren in zaken als alternatieve energiebronnen, ego-engineering, het bestrijden ziektes en zorgen dat steden minder hitte afgeven.

Cool It is geen kritisch portret van Lomborg, maar een platform om zijn denkbeelden tentoon te spreiden. De film is daardoor soms wat pamflettistisch, maar Lomborg is een enthousiast en begenadigd spreker die — en dat pleit voor hem — niet drammerig overkomt. Het is bovendien wel weer eens een verademing om een ander geluid te horen dan angstzaaierij als Al Gores An Unconvenient Truth. Het zet aan tot denken, maakt nieuwsgierig, maar het grote probleem blijft natuurlijk dat het voor de kijker zo goed als onmogelijk is de data te verifiëren.
Terug naar boven

Het probleem dat agapad heet

—

in 3D

Cane Toads: The Conquest — Reflecting Images: Masters
Mark Lewis • USA, Australia, 2010

Het waren er ooit 102. Nu zijn het er naar schatting zo’n 1,5 miljard. We hebben het over de agapad, die letterlijk vertaald uit het Engels suikerrietpad heet. In de jaren dertig werden een kleine honderd uitgezet op suikerrietvelden in Queensland in Australië om de schadelijke suikerrietkever te bestrijden. Dat deden de padden niet, maar voortplanten des te beter. Het vermogen om tweemaal per jaar een ongehoord grote hoeveelheid eitjes te leggen, het gebrek aan natuurlijke vijanden (de padden zijn giftig) en de neiging van de beesten om enorme afstanden af te leggen betekenden dat de paddenpopulatie zich als een enorme inktvlek over Noord-Australië verspreidde. En nog steeds verspreidt. Inheemse diersoorten delven het onderspit, huisdieren sterven massaal, tuinen soms letterlijk een tapijt van padden. Het zijn er zoveel dat het vechten tegen de bierkaai is.

Een serieus probleem dus voor een land dat met bijvoorbeeld het konijn, de kat en de dromedaris al z’n portie schadelijke exoten kent. Een probleem dat vraagt om een serieuze documentaire. Of niet! Want als Cane Toads: The Conquest iets is, dan is het een luchtige, bij vlagen zelfs hilarische kijk op het probleem. Allerlei facetten (geschiedenis, biologie) van de agapad komen voorbij, maar het zijn de schitterende types die met de pad in aanraking zijn gekomen die samen met de beesten zelf de show stelen. De man die padden opzette en in een tableau plaatste in de hoop hiermee publiek te trekken (wat hopeloos mislukte); de pissige boer die een enorme hekel aan ze heeft; de vrouw die als klein meisje eentje als huisdier hield; de man die zichzelf elektrocuteerde terwijl hij padden aan het spiesen was. En dan hebben we nog geen eens gehad over de hond die graag tript van het paddenlikken! De docu blinkt niet alleen uit in z’n gevoel voor humor, maar zeker ook in de fraaie cinematografie, waarbij op prachtige wijze gebruik wordt gemaakt van — uniek in doculand — 3D.
Terug naar boven