Peter Gabriel

Na meer dan veertig jaar eigen materiaal te hebben gezongen en vormgegeven, neemt Peter Gabriel voor het eerst een album op met songs van anderen. Scratch My Back is een coveralbum, maar zoals Gabriel in het cd-boekje uitlegt, is het meer dan dat: hij ruilt een liedje van iemand anders voor een liedje van zichzelf. Scratch my back – and I’ll scratch yours. Het komt er dus op neer dat Gabriel, door deze plaat te maken, meteen zijn eigen tribute-album heeft geregeld. Later dit jaar zal er een album verschijnen waar enkele van de grootste namen in de popmuziek Gabriel-materiaal vertolken. Want Gabriel covert hier onder meer

Voor Gabriel is Scratch My Back niet alleen een experiment omdat hij hier songs van anderen zingt, het is ook voor het eerst dat hij voor een volledig orkestrale begeleiding kiest. De arrangementen van John Metcalfe vormen een gedragen achtergrond voor Gabriels stem. Het resulteert in interpretaties waarbij de tekst centraal staat.

Zo laat Gabriel bekende nummers in een heel ander licht zien. Een goed voorbeeld is Bowie’s ‘Heroes’, waarmee de cd opent. Waar de originele versie stoer en triomfantelijk klinkt, benadrukt Gabriels breekbare vertolking de onzekerheid: ‘We could be heroes – maar waarschijnlijk zal het er wel niet van komen’. Paul Simons ‘The Boy in the Bubble’ ondergaat een vergelijkbare transformatie. Was het origineel vooral een vrolijke popplaat, Gabriel verplaatst de aandacht naar de onheilszwangere tekst.

Betekenisloze rijmelarij

Hier en daar vallen tekst, stem en arrangement zo goed samen, dat ze het origineel overtreffen. Gabriels versie van Talking Heads’ ‘Listening Wind’ valt in die categorie. Een ander verassend hoogtepunt is ‘Flume’ van Bon Iver. Al maakt Gabriels welgearticuleerde vertolking duidelijk dat auteur Justin Vernon geen groot tekstdichter is, Gabriel weet diens betekenisloze rijmelarij zeer overtuigend te brengen. De Bon Iver-versie die we kenden was eigenlijk bedoeld als demo; Gabriel en Metcalfe namen de definitieve versie op. Niet iedere vertolking voegt zoveel toe aan het origineel. ‘Mirror Ball’ was door Elbow zelf al met een orkest opgenomen en Gabriels versie is voorspelbaar. ‘My Body Is a Cage’ was in handen van Arcade Fire behoorlijk theatraal. De keuze daar nog een schepje bovenop te doen pakt verkeerd uit.

Wat opvalt aan Scratch My Back als geheel, is dat het album van begin tot eind gevuld is met songs van emotionele en vaak ook intellectuele diepgang. Het gevolg is dat de cd behoorlijk veel van de luisteraar vraagt. Het ene moment moeten we ons buigen over het onrecht in de wereld, een paar minuten later moeten we meegaan in een filosofische bespiegeling over de liefde. Het totale gebrek aan ritme maakt dat ook de muziek nergens afleiding biedt. Dit betekent dat deze cd alleen in de juiste gemoedstoestand, en met mate, dient te worden beluisterd.

Alternatieve introductie

Scratch My Back is een geslaagd experiment geworden. Gabriel laat via songs van anderen horen waar hij zelf als artiest voor staat: muzikaal toont hij zich even verwant aan de artrockers als aan de singer-songwriters. De gekozen teksten maken duidelijk dat Gabriel zijn ogen niet sluit voor de donkere kanten van het leven, maar ook hoop put uit de liefde. Scratch My Back is derhalve een waardige alternatieve introductie tot een artiest die het verdient ook door een nieuwe generatie muziekliefhebbers te worden gehoord: Peter Gabriel, aangenaam.