‘Rook een sigaar met Fidel!’
Een nieuw generatieconflict! Het is voor gespreksleider Michaël Zeeman glashelder als hij de studenten heeft aangehoord die de adviesvoorstellen van de vijf genodigden mogen becommentariëren. Waar de schrijvers snakken naar de verandering die de nieuwe president van de Verenigde Staten zal brengen, zijn de studenten uiterst sceptisch dat er met de komst van Obama werkelijk iets zal veranderen. ‘We zijn een uigeputte generatie’, verklaart een student uit Palestina.
De zaal is voornamelijk gevuld met studenten van het Institute for Social Studies in Den Haag, een internationaal opleidinginstituut voor ontwikkelingsvraagstukken dat studenten van over de hele wereld aantrekt. Het forum bestaat naast de Nederlandse schrijfsters Naema Tahir en Nelleke Noordervliet, uit Ashwani Saith (India), Gündüz Vassaf (Turkije) en Chantal Mouffe (België). Ieder van hen heeft vooraf een advies aan Obama geformuleerd. De bedoeling is dat toe te lichten en daar met studenten van het ISS een discussie over te voeren. Aan het eind van de middag zal er een e-mail aan het Witte Huis in Washington gestuurd worden met daarin het uiteindelijke advies aan de komende president.
Hofnar
De verkiezing van Obama biedt hoop voor de wereld. Gündüz Vassaf: ‘In Turkije offerden de mensen schapen om het te vieren.’ Tegelijkertijd is er alom de bezwering dat de al te hoge verwachtingen getemperd moeten worden. Obama is ook maar een mens en zijn speelruimte heeft beperkingen.
Nelleke Noordervliet stelt voor dat Obama een hofnar in dienst neemt. Een persoon die voortdurend in de directe nabijheid van de president verkeert om hem ‘de waarheid te zeggen’. De nar moet voorkomen dat de president alleen maar jaknikkers om zich heen heeft en voor permanente ontregeling zorgen. Daarnaast adviseert ze hem om vooral veel slow food voor de geest te nuttigen: muziek, beeldende kunst, literatuur. ‘Wees geen krijger-koning, maar een filosoof-koning.’ Naema Tahir stelt: ‘Er huist een Obama in ons allemaal. De nieuwe president moet de mensen inspireren om die in zichzelf te ontdekken en goed te doen voor de wereld.’
~
Sigaar
De buitenlandse gasten zijn beduidend concreter, zelf activistisch. ‘Slecht muren in Palestina en sticht er rechtvaardigheid!’ is het eerste advies van de Indiase landbouweconoom Ashwani Saith. Hij draagt demonstratief een Palestijnse sjaal. Voorts moet er snel een herstel komen van de betrekkingen tussen de VS en Cuba: ‘Rook een sigaar met Fidel.’ In Saiths ogen is Cuba namelijk een lichtend voorbeeld voor de Derde Wereld waar het gaat om onder meer onderwijs en medische zorg. De landbouwsubsidies die nu naar de Amerikaanse boeren gaan, moet naar de boeren in de derde wereld. Zowel de Belgische filosoof Chantal Mouffe als de vooraanstaande Turkse psycholoog en schrijver Gündüz Vassaf noemen eveneens het grote onrecht dat de Palestijnen wordt aangedaan door Israël. Mouffe adviseert ook om de relaties met Cuba te herstellen en vindt verder dat de VS geen raketten in Oost-Europa moet plaatsen.
Naast deze concrete kwesties zijn er vooral aansporingen over de positie die de VS in de wereld moet innemen. ‘Erken dat de wereld niet unipolair is, maar multipolair, stelt Mouffe. Amerika kan zich niet langer gedragen alsof het de enige machtsfactor in de wereld is. Gündüz Vassaf draait het juist om: ‘Amerika is te belangrijk om aan de Amerikanen over te laten.’ Andere landen moeten zich daarom op de VS blijven richten.
Pion
Zijn sommigen van de geletterde gasten radicaal; voor de studenten van het ISS gaat het nog lang niet ver genoeg. Vijf van hen mogen op het podium de voorstellen van commentaar voorzien. Alle vijf dragen een Palestijnse sjaal om het optreden van Israël in Gaza te veroordelen. Stuk voor stuk benadrukken ze dat de hele middag zinloos is omdat de e-mail Obama toch niet zal bereiken. Bovendien is hij ook maar een pion van het financieel-industrieel-militair complex. ‘Obama wordt misbruikt,’ stelt de student uit Palestina. Het gaat er niet om hier en daar wat wijzigingen in het beleid van de VS door te voeren. De Verenigde Staten staan voor imperialisme, stelt de studente uit El Salvador stellig. Ook Obama zal Israël blijven steunen. Ze krijgt applaus van de zaal als ze verklaart dat macht niet moet bestaan uit de wil die een staat aan haar burgers oplegt, maar dat veeleer de relaties tussen mensen onderling centraal moeten staan. De vijf houden een spandoek op met hun cynische antwoorden op het ‘Yes we can’ waarmee Obama de verkiezing won. Yes we can: De natuur verkopen. De multinationals de vrije hand geven. Neokolonialisme invoeren. Gaza etnisch zuiveren.
In de discussie gaat Michaël Zeeman verder door op de door hem geconstateerde generatiekloof. ‘Vanwaar die cynische, kritische houding?’ vraagt hij de studenten. Naema Tahir bekent de studenten dat zij ook sceptisch is over de mogelijkheid van de volgende president om veel te veranderen, maar dat een positieve opstelling noodzakelijk is. Gündüz Vassaf drukt hen op het hart: ‘Laat het perfecte niet het goede in de weg staan.’
