Geschifte gekheid
De psychiatrische inrichting waar de bijna honderdjarige Roseanne McNulty al de helft van haar leven verblijft, moet gesloten worden. Het is nu aan haar arts William Grene te bepalen of Roseanne in staat is een nieuw leven op te bouwen in de samenleving, die voor haar totaal onbekend is, of dat ze opnieuw opgenomen moet worden. Terwijl dr. Grene haar beoordeelt, komt hij zwarte schimmen uit zowel haar leven als zijn eigen leven tegen.
Sebastian Barry (1955) doet al langer stof opwaaien in de literaire wereld. Naast romans schrijft hij ook gedichten en toneelstukken. Zijn internationale doorbraak kreeg Barry met Een lange, lange weg die werd genomineerd voor de Man Booker Prize, de Kerry Group Irish Fiction Award won en die zelfs verfilmd wordt. Met De Geheime Schrift levert hij een bijzondere, integere roman af.
Verleden
Hoewel dr. Grene Roseanne omwille van haar toekomst evalueert, draait alles in dit boek om het verleden. Niet alleen Roseannes verleden blijft ongemoeid, ook dat van dr. Grene komt uitgebreid aan bod.
Barry begint Roseannes verhaal in haar geboorteplaats, waar hij veel plaats heeft gemaakt voor anekdotes over haar vader, die later in het verhaal belangrijk blijken te zijn. Barry doet dit op een fijne, bijna persoonlijke manier, door Roseanne haar eigen verhaal te laten vertellen. Daardoor heb je steeds meer het gevoel dat je niet meer Barry’s woorden leest, maar die van Roseanne, alsof ze een echt persoon is. Op haar eigen manier en op een rustig tempo laat ze je kennis maken met haar jeugd, haar adolescentie, haar eerste liefde en haar persoonlijke drama’s. Dit geschrift wordt ‘Roseannes getuigenis van zichzelf’ genoemd en dat is een zeer passende naam. Het is zelfs bijna een bekentenis, want Roseanne laat in haar relaas niets met rust: ze vertelt over haar onvoorwaardelijke liefde voor haar vader, over de dode soldaat die een grote rol in haar leven blijft spelen, over de vreselijke gevolgen van haar vaders ontslag en over de tragische wijze waarop haar moeder uit haar leven verdwijnt.
En terwijl ze dat doet is daar dr. Grene, die al deze dingen van haar wil weten, maar de vragen niet durft te stellen uit angst dat ze overstuur zal raken, en uit diep respect voor haar persoonlijkheid. Hij weet niets van de woorden die zij aan het papier toevertrouwt, en schrijft ondertussen zijn eigen rapport van haar en van zichzelf. Van zijn verraad, van zijn eigen onvoorwaardelijke liefde voor zijn vrouw en van zijn stommiteiten, die hij zichzelf nooit zal vergeven. Dr. Grene en Roseanne hebben misschien meer met elkaar gemeen dan ze denken en terwijl ze elkaar heel voorzichtig aftasten, zorgen schimmen uit het verleden ervoor dat ze beiden een andere blik op de waarheid krijgen, die hen op onbreekbare wijze verbindt.
Verbluffend
Wat De Geheime Schrift tot een aangename, mooie roman maakt, is vooral de manier waarop Roseanne en dr. Grene tot leven komen. Barry’s personages zijn mensen die je moeilijk koud laten, en waar je onmogelijk geen medeleven mee kunt hebben. Dat dr. Grene zijn fouten niet goedpraat, maar ze accepteert en ziet voor wat ze zijn, draagt hiertoe bij. Het brengt hem dichter bij de lezer, zonder overdreven moralistisch te zijn. Zijn bijdrage in het boek wordt op eenzelfde wijze gebracht als die van Roseanne: door een zelfgeschreven geschrift. Het maakt dat het boek aangenaam leest en persoonlijk wordt. Barry is er uitstekend in geslaagd zijn publiek aan te spreken en vast te houden met een verhaal dat aangrijpend en bijna schokkend is.
Barry’s schrijfwijze is zo fijn en rustig, dat je zo bij de perfect getimede ontknoping bent. Deze is verbluffend en verrassend. Barry heeft zijn climax op verzorgde manier naar de oppervlakte laten rijzen, zonder dat je het einde aan ziet komen. De Geheime Schrift is een roman die raakt waar hij hoort te raken: in het hart.
