In Den Bosch even geen Olympische Spelen

Lees nu de recensies van:
Bestaansaarde – Compagnie Dakar | Kamp Jezus – Wunderbaum | Dollywood – Servaes Nelissen | Gedroomd Kanaal – Cilia Erens /November Music | Country Music – De Wetten van Kepler / Kim Zonneveld | Warmbad – Nienke Zuidweg | A funny thing happened to me – Simone Milsdochter | Gitanes – Stella Den Haag | ContemporaryOrthodox– VERS/ Masha Stepina | LEX – NTGent en LOD | ReAnimatie – De Stilte/Guusje Kaayk | Gluur – Sanne Zweije | Cruise – Theater Artemis/Norfolk

Het hart van het festival ligt aan de voet van de kathedraal, tussen de bomen van het Paradeplein. Hier kun je neerstrijken op een van de vele terrassen en kun je in de theatertentjes al veel beleven. Je stapt bijvoorbeeld in de Droommachine, laat je interviewen door Jeroen Pauw of verstuurt weer eens ouderwets een brief op het postkantoor van Passiepost.

Het aanbod op de diverse podia, vaak op verrassende locaties in en rondom de stad, verleidt je gemakkelijk. Een vuurwerkconcert in de polder, nieuwetijdse rituelen in een oude kerk, een klankvisioen op een bootje, een oorlog onder de Hollandse wolkenlucht, een dans in een kruithuis, zigeunerliederen in een yurt… 8WEEKLY doet vanaf deze plek verslag. (Ellen op de Weegh)

Zie hier de voorbeschouwing over ReAnimatie van De Stilte.

8WEEKLY zag eerder
8WEEKLY heeft dit seizoen al enkele festivals bezocht en daar al een aantal voorstellingen van Boulevard 2008 gezien. Zo zagen wij op het Over het IJ festival in Amsterdam As Tears Go By van St. DameJeanne, het bijzondere drieluik (YVON, Belle en Dit is mijn moeder) van theatergroep Max (lees hier de uitgebreide recensie) en Deadline/Rewind van Hanna Jansen. Begin van dit jaar was op het eveneens Bossche festival Cement Artemis’ ’n Bossche Ziel te zien. Eerder zagen wij van hen ook Priemgeval. Tsjechov bij de bushalte is terug op de Boulevard, na een uitstapje naar Terschelling. Ten slotte is op het Oostendse Theater aan Zee de voorstelling De legende van Woesterdam van Kopergietery & Studio Orka gezien. (Koen van Hees)

Dreiging in de achtertuin

Bestaansaarde – Compagnie Dakar
Op locatie, Den Bosch • 15 augustus 2008

Even zijn we zelf een bezienswaardigheid. Als we uit de pendelbus stappen en in een lange stoet door de Bossche woonwijk lopen, worden we nagekeken door de buurtbewoners die op hun stoep van de zon genieten. Twee meisjes fietsen enthousiast met ons mee: “Kijk! Een optocht!” Een kleine poort geeft toegang tot de achtertuin van een rijtjeshuis. ‘Welcome’ zegt het bordje in de bloembak. We kijken nieuwsgierig rond, bukken voor de was aan de droogmolen, gaan zitten en Bestaansaarde kan beginnen.

Het kleine terras vormt het podium en achter de vier ramen van het huis spelen zich diverse scènes in stilte af. Een vrouw scharrelt op haar gemak wat rond in haar huis. Totdat drie vreemdelingen binnenstappen, zich de ruimte langzaam toeëigenen en grote ontreddering teweeg brengen.In het begin is de verwarring erg komisch, maar de sfeer wordt aangelengd met dreiging. Want hoewel de indringers geen direct fysiek geweld gebruiken, blijven hun bedoelingen volkomen duister. Willen ze misschien enkel een kopje suiker of hebben ze toch iets kwaads in de zin? Onverstoorbaar verschijnen ze in de badjas van de vrouw des huizes en ze gaan eens uitgebreid op haar wc zitten. Je lacht, maar vraagt je tegelijkertijd af: Wat zou ik doen, hoe zou ik reageren? Wat gebeurt er hier nu precies wat zo vreemd en griezelig is? Wie of wat laat deze situatie escaleren? De vrouw reageert met vriendelijkheid, voorzichtigheid, verwarring, angst, overgave, woede en wanhoop en het mag allemaal niet baten. Langzaam maar zeker verliest ze haar eigen plek en daarmee ook haar waardigheid, haar verstand en haar identiteit.

Bestaansaarde stelt op een onderhoudende manier indringende en actuele vragen. Over de angst voor het vreemde en dat wat daarop volgen kan. De acteurs bouwen vakkundig een spanning op tussen hilariteit en dreiging. De locatie wordt optimaal benut door een geraffineerd gebruik van ramen, deuren, goed getimede opkomsten en een samenspel tussen gesproken en geluidloze scènes. De alledaagse setting zorgt voor een grote herkenbaarheid, het vreemde gevaar lijkt dichtbij. Bovendien voel je je zelf ook een beetje een rare pottenkijker, zo zittend in een vreemde achtertuin. En je begrijpt de bewoners van het buurhuis wel. Zij hebben hun gordijnen maar even dicht gedaan. (Ellen op de Weegh)
Terug naar boven

Naakte godsdienstigheid

Kamp Jezus – Wunderbaum
Verkadefabriek, ‘s-Hertogenbosch • 15 augustus 2008

Zingeving. Wie zou er niet een portie van kunnen gebruiken in deze moderne tijd? Alles wat ons hartje begeert is onder handbereik. Dak boven het hoofd, een goed gevulde maag, leuk werk, fijne vrienden. Niets te klagen, zo lijkt het. Maar waar dient het allemaal toe? Wat voor zin heeft het nu eigenlijk, ons gedrentel hier op aarde? Een vraag die bij velen leeft en voor acteursgroep Wunderbaum aanleiding vormde voor het maken van de voorstelling Kamp Jezus. In een aaneenschakeling van losse scenes geven ze op ironische wijze een gezicht aan een groep jonge mensen die zich tot God richt voor zingeving. Clichés worden niet geschuwd; de zaal is omgetoverd tot heilig huis, compleet met kerkbanken, kaarsen, kruis en glas-in-lood rozetten op de achtergrond. Het vijftal (Matijs Jansen, Maartje Remmers, Wine Dierickx, Walter Bart en Charlotte Vandermeersch) wordt bijgestaan door de reli-rockformatie The Godsquad die de muzikale omlijsting verzorgd. Muziek heeft een groot aandeel in Kamp Jezus. Tegenover de opzwepende rockmuziek staan de klassieke kerkzangen – waarbij plots uit het publiek een koor van de Bossche opera opstaat om de spelersgroep te versterken. Prachtig vormgegeven is de biechtscène waarbij de vijf in de kerkbanken hun intiemste gevoelens delen met Hem. Op de achterwand worden de in diep gepeins verzonken gezichten geprojecteerd. Zoveel gelovigen, zoveel problemen. De een wenst enkel een nieuwe Jaguar, de ander roept Gods hulp in bij het kiezen tussen een aantal mogelijke geliefden, terwijl de derde God uitnodigt voor een etentje. Vooral de dames van het vijftal laten zich hierbij zien als sterke actrices. Ze zijn afwisselend aandoenlijk, vermakelijk en vertederend in hun spel.

Al met al is Kamp Jezus zowel visueel als muzikaal een meer dan indrukwekkende ervaring. Wel blijft het geheel inhoudelijk behoorlijk losjes en onbeduidend. Door alle grootse gebaren en vette clichés lijkt Wunderbaum er niet toe te komen een wezenlijke stap te zetten in de zingevingsvraag. Desondanks een meer dan prettige voorstelling die het waard is te gaan zien. (Lieke Jordens)
Terug naar boven

Geniale vondsten in eigenzinnige hilariteit

Dollywood – Servaes Nelissen
Verkadefabriek, ‘s-Hertogenbosch • 16 augustus 2008

Verhuizen van de stad naar het platteland gaat niet altijd zonder slag of stoot. En na het verkassen van huis en haard aansluiting proberen te vinden bij de inwoners van de plattelandsgemeente is al evenmin gemakkelijk. Dit alles ondervindt plastisch chirurg Bleek – van Bleek Clinics aan den lijve in de voorstelling Dollywood van Servaes Nelissen. Hoeveel geld hij ook pompt in het plaatselijk amateurgezelschap het lukt hem maar niet een te worden met de gemeenschap en dan vooral niet met zijn stugge buurman – boer annex loonwerker – Conijn. Al deze ontwikkelingen worden op film vastgelegd door documentairemaker Nelissen die in eerste instantie een reportage probeert te maken rond het thema ‘maakbaarheid’ en zich aan het einde realiseert dat het materiaal veel met ‘eenzaamheid’ van doen heeft.
Nelissen is een theatermaker die uniek is in zijn soort en met fijnzinnige foefjes het conflict tussen de twee buren haarfijn, en bovendien hilarisch, uit weet te beelden.

Een collage van allerhande deurmatten en stukjes kunstgras op de vloer wordt door het oog van de camera het toonbeeld van het Hollandse landschap, terwijl en passant de poten van een kruk dienst doen als ronddraaiende windmolen. Razendsnel switcht hij tussen verschillende personages die hij met exact het juiste accent en enkel het optrekken van een wenkbrauw tot leven brengt. De plastisch chirurg wordt meesterlijk neergezet door zijn geaffecteerde stem en de wijze waarop hij voortdurend toegeeft aan zijn eigen ijdelheid. Loonwerker Colijn komt helemaal tot zijn recht wanneer hij zich voor de camera beklaagt over zijn huwelijksproblemen. Zo tekenend hoe de wat eenvoudige man geen idee heeft wat hij aan moet met zijn vrouw die van hem verlangt dat hij zich meer ontplooit. Prachtig. Het vakmanschap van Nelissen is er een waar je alleen maar bewondering en lof voor kan hebben, terwijl je je overgeeft aan de dolkomische herkenbaarheid van zijn karakterschetsen. (Lieke Jordens)
Terug naar boven

Een strand in de stad

Gedroomd Kanaal – Cilia Erens /November Music
Zuid-Willemsvaart, Den Bosch • 15 augustus 2008

Je hoort strandgeluiden – midden in de stad. Je hoort de meeuwen, de branding en het zachte ruisen van de schelpen in de stroom. Zo levensecht dat je de zon op je huid voelt gloeien. Als vanzelf draai je je hoofd naar links om het roepende kind vlak naast je in de golven te zien spelen. Maar daar ontmoet je enkel de verwonderde blik van je medebezoeker. Die middels het geluid op zijn eigen koptelefoon wellicht net op de snelweg is beland. En eigenlijk net opzij wou stappen voor die naderende brommer.

Je bent niet op het strand, noch op de snelweg. Je zit in een boot op de Zuid-Willemsvaart. Dit kleine kanaal zal binnenkort sluiten voor alle vrachtverkeer en er wordt een nieuwe bestemming gezocht voor deze bijzondere waterader door het hart van de stad. Tijdens Gedroomd Kanaal maak je via een geluidslandschap kennis met de verlangens, gedachten en toekomstplannen van de omwonenden. Als bezoeker van deze voorstelling hoor je dezelfde geluidsloop als je medebezoekers, maar voor iedereen start de loop op een ander moment. Zo vaar je samen over het kanaal, maar beleef je toch je eigen reis.
Geluidskunstenaar Cilia Erens leidt je vaardig door alle verschillende toekomstdromen, van strand tot snelweg, terwijl je ondertussen toch echt met je eigen ogen op klaarlichte dag de kanaalkades voorbij ziet glijden. Erens gebruikt meestal heel alledaagse, ongemengde geluiden voor haar soundscapes. Maar door haar sensitiviteit, de opnametechniek en de geweldige geluidskwaliteit opent zich een wonderlijke wereld.

Deze reis maakt je bewust van de kracht van geluid. Van het immense effect van kabbelende golven en verkeersrumoer ergens onder je huid en van hoe een ingreep in de openbare ruimte doorwerkt in je wezen. De ervaring is ongrijpbaar, wonderlijk en abstract – zoals een droom kan zijn – en is tegelijkertijd helder, levensecht en bijna tastbaar. Gedroomd Kanaal spreekt precies de taal van de ruimte tussen droom en werkelijkheid en is een prachtige manier om dat wat er nog niet is vorm te geven. (Ellen op de Weegh)
Terug naar boven

De droom en de dromer

Country Music – De Wetten van Kepler / Kim Zonneveld
Talent Factory, Den Bosch • 15 augustus 2008

Je bent 18 jaar en droomt van een leven met je jeugdvriendinnetje in een huis met een tuin aan zee waar je samen voor je kleine broertje zorgt. Je bent 29 jaar en hebt dezelfde droom, maar zit in de gevangenis wegens moord en hoort dat je lief met je dochter en nieuwe vriend naar het noorden is vertrokken. Dan ben je 39, vrij man, en staat ineens oog in oog met je dochter – de droom nog net zo levend en onbereikbaar als toen je 18 was. Dat is het verhaal van Jamie Carris in Country Music.

Country Music is in essentie een verzameling van vier dialogen. Het zijn momentopnamen uit een leven waardoor het verhaal minder belangrijk is dan de personages met hun karakter en hun manier van omgaan met een situatie. Wat De Wetten van Kepler probeert, is Jamie weer te geven als een persoon vol tegenstrijdigheden. Een opvliegende jongen en moordenaar, maar ook liefdevol en vol dromen. Hierin slaagt de groep met vlagen, bijvoorbeeld wanneer Jamie en Lynsey na een ruzie fantaseren over de toekomst en hoe ze voor Jamie’s broer Matty zullen zorgen. Ook in de tweede dialoog, waarin Matty Jamie in de gevangenis op komt zoeken, zit een mooi moment wanneer Jamie laat blijken hoe zeer hij Matty gemist heeft. Wat het publiek echter vooral te zien krijgt, is een driftige en onvoorspelbare jongen die het verschil tussen goed en kwaad niet zo nauw neemt en geen grenzen lijkt te kennen. Hierdoor is het moeilijk sympathie voor hem te hebben. Ook in de latere dialogen waar hij, volwassen, meer verantwoordelijk is.

Wat De Wetten van Kepler ook in Country Music weer goed weet te doen, is het combineren van diverse media. Drums, viool en gitaar/bas vormen een sfeervolle omlijsting van het geheel. Maar met name de drie schermen op de grond die via een camera direct beelden van de voorstelling weergeven, zijn een creatieve en indrukwekkende vinding. Deze brengen je als publiek dichter bij de personages door bepaalde scènes of uitdrukkingen vast te leggen. Ook het spel is goed. Willem Schouten weet het personage van Jamie vorm te geven in drie uiteenlopende levensfases en Floor van Berkenstijn laat twee heel verschillende kanten van zichzelf zien als vriendin Lynsey en dochter Emma.

Uiteindelijk verlaat je de Talent Factory met vragen. De vierde scène, waarin Jamie weer even 18 jaar is, heeft er wel voor gezorgd dat je niet het idee hebt dat de hoofdpersoon daadwerkelijk is veranderd of tot inzicht is gekomen. Dit versterkt het gevoel dat Jamie’s lot inderdaad onontkoombaar is. Tevens roept het vragen op over in hoeverre sommige mensen gedoemd zijn te blijven dromen in plaats van dat zij dromen uit zien komen. (Linda Mous)
Terug naar boven

Ondergedompeld in een warm bad van absurditeit

Warmbad – Nienke Zuidweg
Fontystheater, Den Bosch • 15 augustus 2008

Het is heet in de kleine circustent. Of dit nu te maken heeft met het lekkere weer buiten of dat er ergens een kacheltje verstopt staat, het draagt in ieder geval bij aan de beleving van Warmbad van Nienke Zuidweg.

Temidden van een hittegolf is de jonge strandwacht Berner ervan overtuigd dat er binnen enkele dagen een nieuwe ijstijd aan zal breken. Om deze te ontvluchten, wil hij in een zelfgebouwd vaartuig afreizen naar het Afrikaanse plaatsje Warmbad waar het klimaat volgens zijn berekeningen wel stabiel is. En moeder moet mee.

Voor Berner is de angst om te bevriezen, aangewakkerd door de bevriezingsdood van zijn vader jaren geleden, een obsessie geworden. Hij heeft een ordner vol krantenknipsels, een kaart met zeestromingen en is bereid om zelfs zijn moeder achter te laten om aan de ijstijd te ontsnappen. Zo geeft Warmbad weer hoe buitenproportionele angsten iemands leven in de greep kunnen houden. Een ander thema is het loslaten van wat je dierbaar is. Berners moeder moet een keuze maken tussen haar zoon loslaten of aan hem vastklampen met het risico hem daardoor juist kwijt te raken. Beide zeer interessante en realistische thema’s die in Warmbad niet bepaald subtiel en soms op absurde wijze aan de oppervlakte komen.

Toch heeft Warmbad zeker zijn charmes. Er zit veel humor in de voorstelling zoals de interactie tussen de twee acteurs en de band. Ook Berners invulling aan zijn baan als strandwacht is op zijn minst opvallend te noemen en de beleving van zijn obsessie is op momenten erg grappig. Met name het spel van Corné van Sprundel (Berner) werkt ontwapenend en de muzikale omlijsting is mooi en gepast. De tempowisselingen maken dat het publiek de aandacht niet verliest, maar soms komt de voorstelling wat chaotisch over en lijkt de thematiek even verloren. Zo is Warmbad een vermakelijke voorstelling die vooral bij kinderen erg in de smaak zal vallen en bij iedereen die enig gebrek aan subtiliteit voor lief neemt. (Linda Mous)
Terug naar boven

Wanneer wordt zwijgen liegen?

A funny thing happened to me – Simone Milsdochter
Verkadefabriek, ‘s-Hertogenbosch • 13 augustus 2008

Een herkenbaar besef. Het gevoel alles te hebben en dan toch te snakken naar iets anders. Niet per se iets dat beter of mooier is, maar gewoon anders. Het brandende verlangen naar dat wat niet binnen handbereik is en de aantrekkingskracht van een geheime liefde. Simone Milsdochter schreef er haar eerste theatertekst over: A funny thing happened to me. Ze zoekt in deze monoloog naar de fase die volgt op geluk. Is er een overtreffende trap, of wordt geluk onverbiddelijk opgevolgd door haar tegengestelde: ongeluk. Op het podium een fiere, parmantige dame die live wordt begeleid door Benjamin en Lieven Dousselaere, de geluidskunstenaars van Tape Tum. Achter haar worden beelden geprojecteerd uit de film Brief encounter (1945) van David Lean waar de voorstelling losjes op gebaseerd is. Milsdochter verpakt haar zoektocht naar het vervolgstadium van geluk in het verhaal van een gelukkig getrouwde vrouw die valt voor de verleiding van een liefde buiten de deur. De vrouw lijkt alles te hebben – heeft naar eigen zeggen alles – om gelukkig te zijn, maar kan niet in haar situatie berusten. Een liefdevolle man en kind kunnen haar er niet van weerhouden verliefd te worden op een andere man. Ze heeft een affaire en worstelt met alle uiteenlopende gevoelens die hiermee gepaard gaan. De schaamte, maar ook het genot, openheid van zaken willen geven maar terugdeinzen om een geliefde onnodig te kwetsen. Alles heel treffende gevat in de vraag: wanneer wordt zwijgen liegen? De tekst steekt degelijk in elkaar en laten alle emotionele fases de revue passeren. Milsdochter laat zich zien als een degelijke verteller met heldere, aangename stem. Tegen het eind van het stuk laat ze horen ook niet onverdienstelijk te zingen. Een kwaliteit waar beslist meer gebruik van gemaakt had mogen worden om net dat beetje extra variatie in te brengen. Wel is het zo dat de theatermaakster er niet altijd in slaagt de tekst de juiste lading mee te geven. Gelukkig verhullen de geluidskunstenaars deze lacune overtuigend met indringende klanken en aanstekelijke melodieën. Op deze manier slaagt de voorstelling er toch in een rake sfeerschets neer te zetten van een vertwijfelde vrouw, ondanks de soms wat vlakke voordracht. (Lieke Jordens)
Terug naar boven

Meeuw zkt. muziek

Gitanes – Stella Den Haag
Yurt Casinotuin, ‘s-Hertogenbosch œ 12 augustus 2008

Ook voor een meeuw moet er meer in het leven zijn dan vreten en van dattum, vermoedt witgevederde Sonja, een rol van Stellla’s Erna van den Berg. Van haar meeuwenvriendje Egbert wordt ze ontzettend blij, maar misschien maakt het zigeunermeisje met de accordeon haar nog wel blijer. Muziek, daar is het haar om te doen. En stiekem ook wel een beetje om de verwantschap die ze voelt met de nomadische meid die net als zij overal wordt verjaagd. ‘Blijf maar lekker zitten’, steekt ze deze Marta een hart onder de riem, maar de taalbarrière is te groot en het meisje denkt dat de meeuw eten wil.

Egbert, bij wie ze al drie lentes is, kreeg het dit jaar niet voor elkaar en heeft haar met een leeg nest opgescheept. Maar ze houden nog van elkaar, en dat is best bijzonder bij de niet-monogame meeuw. Mijmerend vliegt ze over Den Bosch, haar volkse observaties delend met het publiek – de herkenbaarheid van straten en situaties leidt tot gelach: zie daar, die vrouw die het geloof wil delen; kijk, die dikke met z’n eeuwige kratje bier. Hiermee, en met muziek, vult ze haar wat lege bestaan. Maar ze krijgt het even heel zwaar als ze zowel Egbert als Marta kwijt is.

De setting van deze korte solo-met-z’n drieën is toepasselijk eenvoudig: een Mongoolse nomadentent ofwel yurt met op een klein podium drie stoelen. Links een accordeonspeelster, rechts een violiste, beiden in het wit, met armen die op vleugels lijken. Op de middelste Erna van den Berg, die klapwiekend, in lekker Brabants en met sprekende ogen de poëtische tekst van Hans van den Boom brengt. Alleen de ‘seksscènes’ detoneren een beetje; woorden als meeuwenmossel ontlokken wel een lach, maar om de verkeerde reden: ze klinken plastisch en preutse-oma-achtig tussen al het moois en komen er gewoon niet lekker uit. Wat wel lekker past in de sfeer van de zwervers, gevederd dan wel ongevederd, zijn de melancholische Spaanse liederen. Ze brengen een beetje warmte, een aangenaam gevoel, wat liefde in het enerzijds zware, maar anderzijds ook heel romantische vrije leven van de verschoppelingen op de aarde en in de lucht. (Moon Saris)
Terug naar boven

Aanstekelijk levenskrachtige dans

ContemporaryOrthodox – VERS/ Masha Stepina
Verkadefabriek, ‘s-Hertogenbosch • 9 augustus 2008

Componiste Masha Stepina kreeg bij Muzieklab Brabant afgelopen jaar de kans een project te starten in het talentontwikkelingsproject VERS. Hierin krijgen jong getalenteerden de kans zich te ontwikkelen, buiten de grenzen van het eigen werkveld. Masha Stepina ging de grens over door een samenwerking te zoeken met choreografe Tatiana Eranosyan en een project te initiëren dat hedendaagse muziek en traditionele Russische folklore doet samensmelten.

Stepina brengt als resultaat een uiterst inventieve compositie die bol staat van opzwepende, steeds scherper aanzwellende passages die levenslucht in de dans blazen. Een fris aandoende dans waarbij de dansers deel uitmaken van de muziek door de maat aan te geven met een stamp op de grond, klap in de handen, of een slag op elk willekeurig lichaamsdeel. Deze directe interactie tussen pianiste en dansers zorgt voor veel zichtbare spelvreugde en maakt de twee disciplines tot een geheel.

De choreografie laat zich aanvankelijk kenmerken door een moderne inslag; voortstuwende en terugtrekkende bewegingen hebben de overhand. Intens en avontuurlijk tegelijkertijd. Hier sluit een veel intiemer stuk op aan: de vier dansers buitelen in slow-motion over elkaar heen en vormen een intrigerende compositie van ledematen waarin amper te onderscheiden is welk lichaamsdeel aan welke danser toe behoort. Gaandeweg wordt de dans steeds traditioneler, in de zin dat de Russiche elementen meer en meer zichtbaar worden. Dansers sieren hun grauwe kostuums op met klassieke Russische sjerps en schorten. Dat verhoogt tegelijkertijd de levendigheid en frivoliteit in de beweging. Slotstuk vormt een aantal prachtig, opzwepende staaltjes traditionele Russische danskunst. Een opmerkelijke uitkomst van dit project; Stepina en Eranosyan zijn er verrassend goed in geslaagd beide disciplines gelijkwaardig met elkaar te vervlechten en een brug te slaan tussen moderniteit en traditie. Zowel in muziek als in dans. Fraaie prestatie van deze talenten in de dop. (Lieke Jordens)
Terug naar boven

Holle ontstaansaarde

LEX – NTGent en LOD
Verkadefabriek, ‘s-Hertogenbosch • 8 augustus 2008

Een voorstelling met als thema: de mens in wording. Een alternatief Genesisverhaal, waarin God uit woorden wordt geboren, geschreven in een mengeling van Hebreeuws, Latijn en Engels. Regisseur Peter Verhelst stelt zichzelf hiermee een behoorlijk imposante taak die in uitvoering nauwelijks aan de verwachtingen tegemoet komt.

Verhelst kiest ervoor het verhaal op een uitgeklede, bijna kale manier te brengen. Op het toneel is enkel een wezen (Kristof van Boven) te zien dat tergend langzaam vanuit liggende positie aan het bewegen gaat. Met ontbloot bovenlijf, zwart gelaat en dito masker begint hij aan het leven. Zo nu en dan wordt hij bijgestaan door het spel van trombonist Roel Smedts, maar het wezen is grotendeels op zichzelf aangewezen. Teruggeworpen op zijn eigen ik, alleen in een nog niet bestaande wereld. Eenzaamheid is dan ook een kernthema in LEX. In een herhalende opsomming van alleenstaande dieren wordt voortdurend de eenzaamheid van existentie benadrukt. Het bestrijden van dit onmogelijke isolement resulteert uiteindelijk in het scheppen van een wereld – van mens, dier en natuur – om zich heen.

Er zijn absoluut momenten die boven middelmatigheid uitstijgen. Bepaalde muziekfragmenten bijvoorbeeld waarbij zo intens de onherbergzaamheid van het nog lege aardoppervlak in geluid wordt gevat. Of het moment waarop het wezen zich vanaf de grond langzaam opricht en een eerste poging doet zich horizontaal te verplaatsen. Prachtige, ingetogen en uiterst subtiele bewegingen – spier voor spier – die jammergenoeg maar op een aantal momenten echt kunnen beklijven. De voorstelling laat zich toch vooral kenmerken door te lang uitgesponnen stiltes, kaalheid en herhalend geprevel dat niet de beoogde uitwerking lijkt te hebben. De voortdurende herhaling van tekst leidt niet tot meer diepgang, maar werkt na verloop van tijd op de zenuwen. Een jammerlijk falen van een moedige poging om met inzet van minimale middelen belangwekkend theater te maken. (Lieke Jordens)
Terug naar boven

Geslaagd zijsprongetje kan nog beter

ReAnimatie – De Stilte/Guusje Kaayk
Kruithuis, Den Bosch • 9 augustus 2008

Sinds hij jeugddansgezelschap De Stilte leidt, heeft hij zich niet of nauwelijks beziggehouden met choreografieën voor volwassenen. De tekeningen en beelden van kunstenares Guusje Kaayk inspireerden hem tot een uitstapje in die richting. Een geslaagd zijsprongetje, waarvan die er best vaker een mag maken.

Animaties en theater, een vaak gebruikte maar niet altijd erg geslaagde combinatie. Blijkbaar scheelt het als de bewuste kunstenaar al jaren dansliefhebber is en de bewegingen van dansers in kaart heeft gebracht. Guusje Kaayk snapt dans, dat zie je aan elk beeld, aan elke geanimeerde beweging in deze indrukwekkende dansvoorstelling gemaakt in én voor het Bossche Kruithuis. Ze heeft zichtbaar het genoegen uitgebuit dit keer niet de beweging vast te leggen, maar mede te bepalen.

Op de binnenplaats een voorproefje: een enorme Venus, de moedergodin, van een kunstharsachtig materiaal die aan alle kanten wordt beklommen door haar nakomelingen. Eenmaal binnen in het Kruithuis mogen we zonder schoenen de wenteltrap op; we zouden de dansvloeren kunnen beschadigen. Nog even naar buiten kijken door het raampje, want zoals de goede observator al heeft gezien, zijn alle ramen en luikjes afgeplakt met zwart plastic. Timmermans en zijn dansers willen ons desoriënteren; niet zo moeilijk in dit Kruithuis met z’n kruipdoor sluipdoor, maar wel als je je nog kunt verhouden tot de wereld buiten. De groep is vandaag overigens iets te groot om van een vloeiende routing en volledige desoriëntatie te kunnen spreken, maar dat is niet onoplosbaar.

We gaan van kamer naar kamer en soms een stapje terug, te beginnen bij een ruimte waarop Guusje Kaayk vrijwel alleen haar stempel heeft gedrukt: een animatie van mensvormen en een handvol mensbeelden die in diverse houdingen aan touwen hangen. In de volgende kamers confronteren kunstenaar en choreograaf ons met voornamelijk associatieve beelden, hoekige bewegingen en behoorlijk verontrustende muziek. Ze leggen niets op, maar suggereren de voortdurende cyclus van het afdalen tot oorlog en het opklimmen tot vrede. Abstract, maar dat past prima bij dit allesomvattende onderwerp waarin individuen verworden tot een massa kronkelende lijven – en soms gelukkig ook weer andersom. Dat laatste gebeurt vooral in de slotscène, waarin we terugkeren naar de eerste kamer. Hingen er eerst beelden van mensen, nu zijn het de dansers die we onderweg hebben leren kennen – een heel ander, menselijker, gevoel.

De ruimte van het Kruithuis, ooit bevatter van explosief oorlogsmateriaal, is goed ingezet door Jack Timmermans en zijn dansers. De hoeken en gaten, de steunbalken, de ramen en deuren; ze werken allemaal prima mee. Ook omdat het publiek er op soms bijzondere manieren in wordt geplaatst, zoals liggend in een lichaamsomtrek van ‘krijt’, met de animaties voor en de dansers boven zich. Maar ondanks de goede poging word je als toeschouwer nergens echt helemaal deelgenoot van wat er gebeurt, voel je – misschien op een klein stukje na, waar een danser(es) heel dichtbij komt – nergens echt omringd door oorlog, door vrede, door angst, door hoop. Misschien aanleiding voor een remake volgend jaar, bijvoorbeeld in samenwerking met Boukje Schweigmann, een theatermaakster die eerder een voorstelling maakte voor het Kruithuis en als geen ander weet hoe je ‘ervaring’ in een (locatie)voorstelling moet bouwen. (Moon Saris)
Terug naar boven

Met je neus in andermans zaken

Gluur – Sanne Zweije
Casinotuin, Den Bosch • 9 augustus 2008

De korte versie van Gluur, een containervoorstelling in het project voor jonge makers, zorgde vorig jaar op het Over het IJ-festival voor hilarische situaties. Nu speelt Sanne Zweije samen met Reinier Demeijer een langere voorstelling gebaseerd op hetzelfde gegeven. Minder lachwekkend, maar met meer diepgang.

Bij de tent in de Bossche Casinotuin haalt een ‘insmijter’ het publiek een voor een binnen. Met een dreigement maant hij tot absolute stilte, we mogen onszelf immers niet verraden. Voor onregelmatige openingen in een soort tuinhek van afvalhout verdringen we ons om ongegeneerd te kijken naar de ‘girl next door’, die ligt te slapen op de bank. Haar huiskamer is meisjesachtig rommelig ingericht, met een kakofonische mix van semi-romantische meubeltjes en koddige lampjes; heel echt allemaal, je gelooft nauwelijks meer dat je in een tent staat.

Eigenlijk gebeurt er erg weinig wat maakt dat je wilt blijven kijken. Het leven van het meisje, dat zich volstrekt onbespied waant, is vandaag best wel oninteressant. Het heeft – in tegenstelling tot in de basisversie van vorig jaar – niets van een peepshow, want ons buurmeisje is niet bijzonder sexy aangekleed en doet vooral dingen die het tegengestelde van uitdagend zijn. Ze rookt wat, gaat weer liggen, sport wat, trekt haar sportbroekje uit haar bilspleet, gaat weer liggen, pakt de telefoon op en ontvangt onverwachte visite. De jongen die het publiek binnenhaalde en ook warm houdt voor het saaie schouwspel, voegt als een regisseur van een real life soap wat tikkeltjes spanning toe, zodat we blijven kijken al is er weinig te beleven. Niet als voyeurs vanuit onze eigen luie stoel, maar met aardig wat moeite door een van de, bewust, eigenlijk net te kleine kijkgaten.

Natuurlijk vallen de gluurders uiteindelijk door mand, en als dat gebeurt, lopen de meeste bezoekers heel betrapt snel de tent uit. Niet wetende dat de ergste bespieders buiten door een simpel trucje alsnog door de mand vallen. Helaas werkt dat niet zo fantastisch als in Amsterdam, waar bij de in- en uitgang van de container een spiegel hing waar iedereen vrijwel automatisch in keek. Maar dat is ook niet per se nodig om dit tot een geslaagde voorstelling te maken. Want Sanne Zweije heeft ons al lang met onze neus op de feiten gedrukt, een neus die we maar wat graag in andersmans zaken steken ook al hebben we daar geen toestemming voor en nauwelijks reden toe. (Moon Saris)
Terug naar boven

Een luxe reis met fruit, vlees en vis

Cruise – Theater Artemis/Norfolk
Paardkerkhofsweg, Den Bosch • 9 augustus 2008

Norfolk maakte vorig jaar een goede indruk met Uptijd, hun tweede voorstelling en de eerste voorstelling in samenwerking met Theater Artemis. Een verhaallijn was er niet echt, wel een thema: je verplicht goed voelen. Was toen een realistische ‘natte ruimte’ de achtergrond, bij de tweede Norfolk-Artemissamenwerking creëerde vaste vormgeefster Lidwien van Kempen een waarheidsgetrouwe wachtruimte in twee delen: kaal en rommelig voor het proviand dat het luxe cruiseschip straks op moet, strak en gelikt voor de passagiers die met de bederfelijke goederen meereizen.

Uitgangspunt voor Cruise was het gemak waarmee anno nu groenten, fruit, vlees en vis worden geïmporteerd en geëxporteerd en wat voor verhalen daar allemaal aan vasthangen. Al denkende en werkende kwam het collectief uit op de minimaatschappij van de ‘waterflat’, waar de stromen van welgestelde mensen en voedsel van over de hele wereld elkaar treffen voor een rondreis langs de plaatsen waar sinaasappels, rundvlees en garnalen vandaan komen. En alsof dat nog niet absurd genoeg is, staan de luxe etenswaren onderweg van hun herkomstland naar de boot in de Bossche haven (sic!) op de dag van de afvaart ook nog volstrekt vast op de dichtgeslibde Nederlandse wegen.

Dat vernemen we uit de radioberichten in het magazijn van Dikke Dennis, die nu op de heftruck zit, maar van zijn vele internationale reizen als vrachtwagenchauffeur een enorme berg verhalen meenam. De dommige Hagenees weet toevallig alles over het vervoer van garnalen en witte druiven en gebruikt de ellenlange wachttijd om die LLink-documentaire-kennis te delen met het publiek, dat net als het decor in de lengte van de loods is geplaatst.

Maar hij is niet het hoogtepunt van de voorstelling. Dat zijn de dames die de wachtruimte bevolken, zowel professioneel als in hun vrije tijd. De drie vrijwel identieke hostesses bijvoorbeeld, die alle clichés van de ’tot in den doet’ dienstbare werkneemster op uiterst grappige wijze tot leven brengen. Inclusief de (eveneens geïmporteerde) oostblokkige medewerkster die haar standaardpraatje over hoe te handelen bij calamiteiten wegens ‘onverstaanbaarbeid’ niet weet over te brengen op een passagier, die daar nogal moeite mee heeft. Verder zijn er de enorme muts in hippiejurk en sandalen, die alles lijdzaam ondergaat om de reis van haar stiekeme dromen maar te kunnen gaan maken en de hippe eigenaresse van een kwijt hondje, die maar moeilijk tot delen met haar lotgenoten komt. Allemaal even cartoonesk uitvergoot qua mimiek en bewegingen.

Zoals in de meligere (teken)film is het een af en aan van personages, die dan helemaal rechts achterin uit een deurtje komen gepiept en dan door de roldeur aan de rechterkant binnenkomen of langs de deuropening stappen, struikelen, blussen. An sich fantastisch vertolkt en goed getimed, al die snel wissenlende dubbelrollen, maar de meiden van Norfolk (Hannah van Lunteren, Loes Haverkort, Nathalie Meskens en Rosa Reuten) kunnen nog wel wat aan kracht winnen als ze beter in tempo variëren en als ze het slot van hun verhaal beter laten aansluiten bij wat er eerder is gebeurd – want waarom zitten de passagiers plotseling toch op de boot, en zo niet, waarom moeten ze er dan af komen? (Moon Saris)
Terug naar boven