Zoektocht naar hedendaagse mythes

Mythologisering van het Nu is een onderdeel van Straalstroom, een serie van zes tentoonstellingen waarin de dialoog met een externe discipline wordt aangegaan. Deze keer was de beurt aan de journalistiek. Voor de opening van de tweede aflevering van Straalstroom werd de spanning er lekker in gehouden. Alex van der Hulst, een journalist van de kunstredactie van De Gelderlander, mocht als eerste het eindresultaat zien. Hij reflecteerde vanuit zijn discipline – de journalistiek – op het werk van de drie kunstenaars en schreef er een column over. Deze droeg hij voor en pas daarna mocht het publiek, in kleine groepjes onder begeleiding van de kunstenaars, de zaal betreden.

overzicht tentoonstelling

En wat troffen zij daar aan? De normaal gesproken wat kille fabriekshal badend in een licht van kaarsjes, de matrassen van de drie kunstenaars uitgestald te midden van hun werk en Aimée Zito Lema die in kleermakerszit een tekst over mythes reciteerde. Verschillende definities van het begrip ‘mythe’ kwamen voorbij. Hiermee vestigde Zito Lima de aandacht op hetgeen de kunstenaars hier hebben geprobeerd: de mythe terugbrengen in het heden.

Serendipiteit

In hun vier dagen van afzondering zijn Donners, Kisner en Zito Lema met open vizier het internet ingedoken, benieuwd naar het beeld dat zij zich zouden vormen van ‘de werkelijkheid’. Dagmar Donners vertelt dat hij zich wel bewust was van de hiërarchie in informatie, ook op het internet. Als test typte hij in google als zoekterm ’the world’ in. Als eerste resultaten kreeg hij een bouwproject in Dubai, met de naam ‘The World’. Zoekt en gij vindt iets anders, lijkt het motto. Het risico van een dergelijk project is natuurlijk een allegaartje aan informatie en ideeën waar nog maar moeilijk een eenheid uit te smeden is.

werk uit de tentoonstelling

De drie kunstenaars hebben hun ideeën geordend door te kiezen voor symbolen en deze uit te vergroten. Verspreid over de ruimte komen bijvoorbeeld diamantvormen terug: geschilderd op de muren, of van karton als basis voor altaren waarop foto’s van dieren omringd door kaarsjes te zien zijn. Waar staan deze diamanten symbool voor? Dat wordt niet onmiddellijk duidelijk, wellicht symboliseren ze de vele kanten van ‘de waarheid’, zoals Donners oppert. Ze hebben alledrie, door elkaar, hun eigen symbolen uitgewerkt tot een zaalvullende collage. De collage, die mooi van compositie is en verrassend harmonieus aandoet, herbergt vele ideeën en verhalen. De kunstenaars laten het aan de bezoeker over om hier een persoonlijk verhaal of mythe uit te destilleren.

Eén verhaal viel me in het bijzonder op, dat van Nita. Nita is een fictief personage, gecreëerd door Judith Kisner. Ze is in verschillende situaties te zien: ‘Dump Nita’ staat met dikke zwarte letters op de muur, “als een vriendinnetje dat je maar liever kwijt dan rijk bent”, licht Kisner toe. Nita woont in Puddingland, een plek die nodig schoongemaakt moet worden, gezien de tekst ‘Clean Up Puddingland’. Nita heeft het zwaar te verduren, op één van de muren vindt ze zelfs haar graf. Puddingland is een bestaande plek, een zwaar verontreinigd stuk grond in de Verenigde Staten, dat momenteel gesaneerd wordt. Kisner mythologiseert de plek, door deze uit haar context te trekken en er een fictief personage aan toe te voegen. Je ziet Nita door de modder van haar vaderland banjeren.

Dialoog met journalistiek

Het idee was dat de journalist (Alex van der Hulst) zou reageren op het beeld van ‘het nu’, gecreëerd door de kunstenaars. Van der Hulst vergelijkt hen met webloggers; die sluiten zich immers ook op in donkere kamertjes met alleen het internet als informatiebron en reflecteren van daaruit op de wereld. Het resultaat verschilt in vorm. Hij is verrast dat het zo onschuldig aandoet. Na vier dagen van totale overlevering aan het internet, had hij verwacht een gebroken wereldbeeld te zien. Op een paar geweren en een onvermijdelijke afbeelding van Paris Hilton na, moet hij constateren dat ze zich er betrekkelijk ongeschonden doorheen hebben geslagen. Hij gaat verder in op de vraag ‘wat is werkelijkheid?’. Zoveel waarnemingen, zoveel werkelijkheden, is zijn conclusie en dit gaat volgens hem zowel op voor journalisten, als voor webloggers. Het project is eigenlijk meer een dialoog van de drie kunstenaars met het internet en met elkaar, dan met de journalistiek. De journalistiek reageert op hun werk, maar de interactie komt niet echt op gang. Van der Hulst hield zijn verhaal betrekkelijk algemeen over het internet en perceptie van werkelijkheid, de column beïnvloedt de kijkervaring nauwelijks.

werk uit de tentoonstelling

In het werk zijn duidelijk drie signaturen te herkennen, drie persoonlijke verhalen. Je kan zien dat de samenwerking soepel is verlopen. Ze hebben elkaar de ruimte gegeven om eigen ideeën uit te werken, vervolgens hebben ze de vrijheid genomen ook elkaars werk aan te passen en soms hele delen weer over te schilderen. Ze zijn er uiteindelijk goed in geslaagd een evenwichtige compositie te maken, waarin alledrie de kunstenaars aan bod komen. Het kunstwerk is echter even vergankelijk als ‘het nu’, na 6 april wordt de hele zaal weer gewit. Hoewel Nita misschien nog een kansje op een tweede leven heeft, Kisner heeft een haat-liefde verhouding met haar opgebouwd die je nu eenmaal niet zo makkelijk verbreekt