In de serie Blind date gaat iedere maand een voorstelling van beginnende, nog onbekende theatermakers, geselecteerd door het Theater Instituut Nederland, op tournee door Nederland. Theatermakers krijgen zo de kans om een groter publiek kennis te laten maken met hun werk. Wie of wat precies speelt, wordt pas kort van tevoren bekend gemaakt om de verrassing niet te vroeg te verklappen. De derde voorstelling in deze verrassingsserie is Wraakoefening van Daniëlle van de Ven en Joëlke Sanderse. 8WEEKLY sprak met Daniëlle van de Ven over de voorstelling.

And I a smiling woman
I am only thirty
And like the cat I have nine times to die.
Sylvia Plath, Lady Lazarus

Wraakoefening is gebaseerd op het werk van de Amerikaanse dichteres Sylvia Plath, die op dertigjarige leeftijd een einde aan haar leven maakte. Makers Daniëlle van de Ven en Joëlke Sanderse, die elkaar voor het eerst tegenkwamen tijdens hun theateropleiding in Arnhem, delen een fascinatie voor de schrijfster, wier meest geprezen dichtbundel, Ariel, na haar dood verscheen. “Ik las De glazen stolp (Plaths bekendste, semi-autobiografische roman, red.) jaren geleden voor het eerst en ik was meteen gefascineerd door de manier waarop Plath het contrast tussen de innerlijke leefwereld en uiterlijk vertoon omschrijft”, vertelt Van de Ven. “Ook in haar gedichten draait het vaak om het conflict tussen haar buitenkant, die zich wilde conformeren, en haar binnenkant, die woest en gewelddadig bleek. Die innerlijke strijd verteerde haar; haar authenticiteit vond ze alleen in het schrijven, en in verhouding was het echte leven kaal, leeg en onecht.”

Bijzondere vorm

Hoewel Plaths werk dus een sterk autobiografisch karakter heeft, en de makers ter voorbereiding ook de gepubliceerde dagboeken van Sylvia Plath hebben gelezen, wilden Van de Ven en Sanderse niet per se Plaths levensverhaal verbeelden. “Juist de thematiek in haar werk spreekt me aan; we willen een eigen verhaal vertellen dat eigenlijk door Plaths blik gefilterd wordt.” Dat filter is het duidelijkst aanwezig in de vorm van een bandopname van de dichteres, die uit haar werk voorleest. De andere teksten in de voorstelling zijn echter niet van de schrijfster: “Helaas kregen we geen toestemming om Plaths werk in Wraakoefening te gebruiken. In plaats daarvan hebben we teksten uit Phèdre van Racine gebruikt en zelf stukken geschreven.”

De voorstelling kent een bijzondere vorm. “Om het stuk spannend en onvoorspelbaar te houden ligt de volgorde niet vast. Alleen begin en einde zijn altijd hetzelfde; de rest van de voorstelling ontstaat door te improviseren met de bestaande scènes. Zelfs onze eindregisseur Sam Bogaerts kan het verloop beïnvloeden door licht- of muziekcues in te zetten. Die onvoorspelbaarheid dwingt je als speler tot een enorm hoge concentratie, en het zorgt er ook voor dat je niet in routine vervalt.”

Verwoede strijd

Tijdens het maakproces kwamen er wat interessante vragen bovendrijven. “Plath was zo op zoek naar authenticiteit dat deze verwoede strijd haar uiteindelijk tot zelfmoord dreef. Dat roept de vraag op of je zelfs je meest duistere kant moet accepteren. Tegenwoordig lijkt er steeds meer de neiging te zijn om alle scherpe kantjes van de persoonlijkheid weg te moffelen of zelfs met medicijnen te behandelen, maar ook daar zijn vraagtekens bij te zetten. In onze voorstelling willen we de pijn niet verdoezelen, maar de schreeuw die ten grondslag ligt aan de zoektocht naar authenticiteit zo eerlijk en open mogelijk tonen. Juist door de vinger op de zere plek te leggen, kun je troost bieden, denk ik. De troost van de gedeelde pijn.”

“Wraakoefening is een poëtische voorstelling geworden, waarin we onze persoonlijke zoektocht naar aanleiding van de thematiek die Plath aansnijdt vorm hebben gegeven. Ik heb niet precies dezelfde levensopvatting als Sylvia Plath, maar ik hoop wel te kunnen laten zien dat het ook mij erom gaat de eigenheid te vinden en trouw te blijven aan mijn eigen visie.”

Wraakoefening ging op 17 februari 2007 in première in Theater Frascati in Amsterdam. De voorstelling is nu voor het eerst weer te zien op 1 februari in Schouwburg Almere, en gaat daarna op tournee door heel Nederland. Kijk hier voor de speellijst.

Lees ook de andere specials over de Blind date voorstellingen:

Fantasten – Fantasten

Keren Levi – The Prize Piece

BARR Theatergroep – Het innerlijkste hart

Koning Carlos – Roert!