Tussen kunst en kitsch
Hersenspinsels van een eigenzinnige filmmaker over een kunstenaar uit lang vervlogen tijden resulteren in een ontmoeting tussen twee meesters. Meet the Maestro’s. Zijn ze gek of geniaal? De in Nederland woonachtige Britse kunstenaar, tekstschrijver en regisseur Peter Greenaway heeft Rembrandt van Rijns meesterwerk uit het museum gehaald, afgestoft, tot leven gebracht en in een nieuw daglicht geplaatst. Nightwatching, inmiddels bekroond met onder andere twee Gouden Kalveren, is Greenaway’s bijzondere visie op de dramatische ondergang van een van vaderlands beroemdste schilders.
Nightwatching vertelt het verhaal van de intriges rondom Nederlands bekendste culturele erfgoed: De Nachtwacht. Wanneer Rembrandt omstreeks 1642 toestemt een groepsportret te maken van de Amsterdamse Schutterscompagnie van de Kloveniersdoelen, onder leiding van kapitein Frans Banning Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh, onderzoekt hij tegelijkertijd de ware toedracht van een moord. Met dit schilderij tekende hij zijn toekomstige roem in de canon van meesterschilders en zijn directe persoonlijke en financiële ondergang. Volgens Greenaway verbergt het kunstwerk diverse mysteries en welgeteld 34 aanwijzingen voor een moord. Complottheorieën vormen de rode draad door een ruim twee uur durende speurtocht vol visueel genot. Een soort Cluedo op het doek, een C.S.I. voor kunsthistorici.
Theatrale rijkdom
~
“Alle goede verhalen gaan over leven en dood”, aldus het juryrapport van het Nederlands Film Festival ter bekroning van het scenario. Met Nightwatching sluit Greenaway aan op deze beproefde existentiële thema’s, aangevuld met seksualiteit en liefde en een theatrale rijkdom waar je U tegen zegt. De traditie van zijn eerdere films als The Cook, the Thief, His Wife & Her Lover (1989) en The Draughtman’s Contract (1982) is hiermee voortgezet. Opnieuw toont hij zich meester in cinematografische technieken. Evenals bij Rembrandt bepaalt het spel tussen licht en donker wat de aandacht verdient en wat niet. Aangevuld met een strakke kadrering en een tot in de millimeters ingevulde mise-en-scène komen Rembrandts schilderijen tot leven. Het resultaat is een aaneenschakeling van prachtige plaatjes.
Ironie
~
Alles is theater en bij Greenaway is ook alles ironie. Dat dit niet altijd even succesvol is, blijkt. Met de zeer geslaagde casting van de Britse komiek Martin Freeman (The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy, The Office) als vertolker van een enigszins oncharmante, kleine, mollige maar wellicht briljante Rembrandt raakt de regisseur de juiste snaar. Freeman is geestig en overtuigend. Daarentegen is de terugkerende, aan de toeschouwer geadresseerde dialoog van de meesterschilder vooral flauw en storend te noemen. De zwaar ironische dressing maakt de film niet erg subtiel maar wel opvallend en consistent.
Tussen kunst en kitch
~
Unsplash 
