Monstervoorstelling Odysseus perfect in balans
Apollo verschijnt ten tonele. De Griekse god is in dit geval een onvervalste look-a-like van Karl Lagerfeld, hoofdontwerper van modehuis Chanel en steevast gekleed in wit overhemd met hoge kraag, zwart jasje, zwarte zonnebril en zijn witzijden haren in een staartje. Even later zwalkt Liz Taylor – de godin Hera – onder goedkeurend applaus van het publiek de vergaderzaal in, het martiniglas nog in de hand. Zo vult het speelvlak zich met de goden, de een nog uitbundiger als ‘celebrity’ uitgedost, die zich opmaken voor een vergadering vol gekibbel, gekonkel en hiërarchie. Over de lotgevallen van Odysseus, lieveling van Pallas Athene en doorn in het oog van Poseidon.
Op papier lijkt deze scène, het vierde deel van zes in de toneelmarathon Odysseus van Toneelgroep De Appel, een hysterische, platte slapstick. Hilarisch is het inderdaad, met tot in de puntjes verzorgde uitdossingen en over the top persiflages van beroemde mensen. Maar hier is tegelijk de kracht van De Appel te zien: uitbundig met de aankleding, nooit bang voor een lichtere toon, maar zonder de diepere lagen uit het oog te verliezen. Het deel ‘Olympos en Ogygia’ blinkt uit in toegankelijkheid, net als het hele stuk overigens. Dat regisseur Aus Greidanus, zelf net als de andere acteurs te zien in een veelvoud aan rollen, ervoor heeft durven kiezen deze scène luchtiger en grappiger te maken dan de andere, toont aan dat hij de balans van de toneelsessie – in totaal toch negen uur lang – prima in de hand heeft.
Geen held
~
Het verhaal van Odysseus wordt gespeeld in zes delen van om en nabij een uur, afgewisseld met pauzes van een half uur en één gezamenlijke maaltijd. In die zes delen zien we hoe de Griekse held, bekend om zijn sluwheid, naar huis probeert terug te keren na tien jaar op het Trojaanse slagveld te hebben gevochten. Die terugreis wordt hem niet makkelijk gemaakt. Hij heeft zich de woede van zeegod Poseidon op de hals gehaald omdat hij bij vertrek weigerde te offeren aan de goden voor een behouden vaart. Met als gevolg dat hij nogmaals tien jaar over de Griekse wateren zwerft, op verschillende eilanden wordt vastgehouden door tovenaressen en andere wezens.
Het is echter geen held die we hier zien. Hugo Maerten zet Odysseus neer als een egoïstisch haantje, die zijn mannen aan hun lot overlaat en zich net zo makkelijk een lafaard toont als het erop aankomt. Toch weet hij sympathie op te wekken, juist vanwege de menselijke trekjes die hij heeft. Het is geen gewichtig teksttheater dat we hier te zien en te horen krijgen, maar De Appel schotelt ook geen hapklare brokken voor. Naast het fantastische decor, dat in elke pauze zo radicaal wordt omgebouwd dat die dertig minuten meer dan gerechtvaardigd zijn, biedt Odysseus voldoende diepgang, vermaak en talentvol toneelspel om die negen uur geen moment als een lange zit aan te laten voelen.
Monsterproductie
~
Bovendien laat dit ensemblestuk maar weer eens zien wat een fijne acteursploeg Greidanus om zich heen verzameld heeft. Sacha Bulthuis is zoals altijd fantastisch en maakt van elke simpele bijrol een sterk personage. Ook Geert de Jong als Penelope en de godin Hera en David Geysen als Odysseus’ zoon Telemachos brengen het er prima vanaf. Een eervolle vermelding voor Hubert Fermin overigens, die elke scène moeiteloos lijkt te switchen tussen een stamelende oude oorlogsheld, een hilarische Karl Lagerfeld (Apollo) en weerbarstige Agamemnon. Het derde deel (Hades) is een van de beste scènes, waar de gesneuvelde Achilles en Agamemnon in een naargeestige onderwereld gedesillusioneerde mannen blijken en de discussie aangaan met Odysseus en hem van zijn voetstuk neerhalen. Het vijfde deel daarentegen, waarin Odysseus gastvrij wordt onthaald op het eiland Scheria en hem een veilige tocht naar huis wordt gegeven, is het zwakst, met enigszins overbodige personages, een politiek statement dat in het luchtledige blijft hangen en een wat fantasieloos slot. Maar dat is slechts een kanttekening bij een monsterproductie die De Appel wederom als topgezelschap op de kaart zet.
Odysseus van Toneelgroep De Appel is tot en met 1 juni 2008 te zien in het Appeltheater in Den Haag. Klik hier voor meer informatie.
