Verloren generaties en onmogelijke keuzes

De film is gesitueerd in de jaren tachtig, in de studentenflat van de huisgenoten Gabita en Otilia. Politiek beladen en tegelijkertijd gedistantieerd vertelt de regisseur het ondraaglijke verhaal van generaties van vrouwen. Wanneer in het kader van de voorziening van toekomstige arbeidskrachten onder het Ceauþescu-bewind abortus is verboden en voorbehoedsmiddelen geen optie zijn, is het dilemma evident. Wat te doen bij een ongewenste zwangerschap? Bijdragen aan een generatie ongewenste kinderen? Of kiezen voor een risicovolle illegale abortus? En hoe ver ga je in uitzichtloze situaties? Door het gebrek aan expliciete stellingname bereikt Mungiu dat de problematiek de Roemeense landsgrenzen overstijgt. De herkenbaarheid van de benarde posities, onmogelijke keuzes en ethische vraagstukken laat je van begin tot eind met ingehouden adem en een brok in je keel ongemakkelijk in je stoel zitten.

Geloofwaardigheid

Mungiu weet in zijn drama te balanceren tussen keiharde waarheid en hoop. Door een lichtpunt te bieden in de opstapelende narigheid maakt hij de ellende draagbaar. Dit lichtpunt is Otilia, subtiel en zeer natuurlijk vertolkt door Anamaria Marinca. Otilia is de motor van het verhaal. Zij vertegenwoordigt de mogelijkheid keuzes te maken en consequenties te dragen. Daarentegen komt het personage van Gabita (Laura Vasiliu) door gebrek aan achtergrond en buitenproportionele naïviteit minder goed van de grond. Dit doet echter dankzij de geloofwaardigheid van de acteerprestaties niet af aan de kracht van de film.

Grauw en grijs, star en kil en een ogenschijnlijke rechtlijnigheid zijn de krachtige kenmerken van Mungiu’s subjectieve wereld. Van steriele gangen in studentenhuizen en donkere hotelkamers tot vervallen torenhoge flats – niets biedt troost. Met kil kleurgebruik en strakke kadrering schetst de maker een hermetisch afgesloten wereld. Een wereld waarin geen andere uitweg mogelijk lijkt dan omkoperij, bedrog en keiharde maar noodzakelijke vluchtroutes. Met statische long shots en realistische dialogen wordt de situatie nog beklemmender. Pijnlijke stiltes maken de onontkoombaarheid voelbaar, maar bieden tegelijkertijd ook de ruimte tot ontsnapping. Het is maar net hoe je het bekijkt.

In 4 maanden, 3 weken en 2 dagen laat Mungiu verloren generaties aan het woord. Zij die niet geboren zijn, zij die heimelijk hebben geleden en zij die in stilte hebben toegekeken. Met een ongemakkelijke en meeslepende film toont de Roemeense cineast de beklemming van een regime en de mogelijkheid binnen de beperkingen je eigen keuzes te maken. De morele vraagstukken liggen op tafel, het oordeel is aan jezelf.