Jeroen Brouwers zelf

De schrijver Jeroen Brouwers is onlangs de Grote Prijs der Nederlandse Letteren toegekend en hij heeft deze vervolgens geweigerd. Volgens hem is er een te groot verschil tussen het geldbedrag dat verbonden is aan deze prijs en de prijs zelf. Bij zo’n grote prijs mag je toch wel wat meer verwachten. Deze weigering zal hem niet in dank worden afgenomen.

Maar dat zal hem waarschijnlijk weinig kunnen schelen. Jeroen Brouwers heeft wat dat betreft een reputatie van een einzelgänger te zijn: ongestoord en onverdroten schrijft Brouwers voort aan zijn oeuvre, dat romans, verhalen, essays en brievenboeken bevat.

Genadeloos zelfportret

Naar eigen zeggen is Jeroen Brouwers trots op het brievenboek Kroniek van een karakter. Het is een genadeloos (zelf)portret en geeft een goed beeld van wat Brouwers bezighoudt: literatuur, vrouwen, drank en de Dood. Uit de gebeurtenissen die in de vele brieven worden beschreven, kozen acteur Tom Van Bauwel en dramaturg Johan Vandenbroucke enkele verhaallijnen. Het resultaat is een tijdloze monoloog van een gelouterd man in zijn dertiger jaren. De voorstelling begint met het vertrek van Jeroen Brouwers uit België om zich te vestigen in Exel, in de Achterhoek. Zijn vriendin, later zijn tweede vrouw, Josefien, accepteert een baan bij een psychiatrisch centrum en hij verhuist mee. Dan wordt zijn vrouw zwanger. Van de door hem gewilde abortus, wil zij niets horen en ze krijgen een dochter, Anne. Ondanks de moeilijke start ontstaat er toch een band tussen vader en dochter.

Het decor van de voorstelling is eenvoudig, maar precies goed. Een tafel, een stoel, een cd-speler en wat flessen, waar waarschijnlijk water in zit. In het boek is het zeker jenever. Voor en achter zijn werktafel verkondigt Tom Van Bauwel wat Jeroen Brouwers in zijn brieven aan vrienden en kennissen heeft geschreven.

Ontroerende schoonheid

Met dit verhaal en dit decor wordt een prachtig beeld geschetst van Jeroen Brouwers. Doordat Tom Van Bauwel en Johan Vandenbroucke voor een selectie van de brieven hebben gekozen, verloopt de voorstelling in een prettig tempo. Bijkomend voordeel van deze methode is dat zij de stijl en toon en zelfs de letterlijke teksten in tact hebben gelaten, hetgeen maar weer eens Jeroen Brouwers’ vakmanschap bewijst. Brouwers opent alle stijlregisters om al zijn gedachten openhartig met ons te delen. Op het ene moment is hij boos op zijn moeder, wier begrafenis hij niet wil bezoeken, omdat zij hem toch ook in de steek gelaten heeft. Vervolgens is hij zo vertederd door zijn dochter dat hij moet wegkijken uit angst in huilen uit te barsten. Maar laten we niet alleen de loftrompet over Jeroen Brouwers’ schrijfkunsten steken.

Tom Van Bauwel verdient onze waardering voor het feit dat hij het weerbarstige en melancholische karakter van de schrijver zo prachtig, bijna sereen, weet te vertolken. Op een kalme, maar gedecideerde, wijze stuwt hij de voorstelling voort zonder een moment van hapering, hetgeen, gezien de grote lappen tekst, al een prestatie op zich is. Nu behoort een acteur zijn tekst natuurlijk ook te kennen, maar niet alle acteurs weten de juiste toon aan te slaan. Hij laat echter zien dat hij nergens over heen gelezen heeft, elke nuance wordt gespeeld, alsof het Jeroen Brouwers zélf is die daar op het podium staat.

‘Niets bestaat dat niet iets anders aanraakt’ is een van de meest prachtige zinnen uit de voorstelling. Alles raakt elkaar, alles is met elkaar verbonden. Een prachtig beeld voor het oeuvre en leven van de schrijver, maar geldt eveneens voor deze voorstelling.

Kroniek van een karakter van ’t Arsenaal is nog te zien tot en met 11 december 2007. Klik hier
voor meer informatie en speellijst.