Eenzame mensen verstrikt in een kluwen van tijd

Op haar gemakje kletst het kamermeisje aan tegen de hotelgast die in het bed ligt. ‘Waarom ben je nou niet naar iets echt goeds gegaan? De Ritz of het Hilton of zo? Ik bedoel: je hoeft er de volgende morgen toch niet voor te betalen!’ Een staaltje galgenhumor is dit, want de gast in het hotelbed is dood. Het kamermeisje heeft hem zojuist gevonden, koud en stijf, een leeg flesje slaappillen naast zijn bed. Deze combinatie van humor en zwartgalligheid is kenmerkend voor Levende doden (2005) van het Britse talent Laura Wade (1977). Het Nationale Toneel brengt dit intrigerende stuk in de uitstekend gelukte regie van Ivar van Urk.

Die dode hotelgast in dat bed vormt de start van een keten van rampzalige gebeurtenissen. De toeschouwer begint die gebeurtenissen met elke scène beter te begrijpen. Een verhaal van achter naar voor vertellen is in de (toneel)literatuur vaker vertoond, bijvoorbeeld door Martin Amis en door Harold Pinter. Schrijfster Laura Wade doet daar een schepje bovenop. Ze maakt een onontwarbare kluwen van de tijd, waardoor oorzaak en gevolg van alle ellende met elkaar samenvallen.

Trauma

In Levende doden vinden drie mensen elk een lijk. Zo’n ervaring is ontwrichtend, traumatiserend. De dode hotelgast heeft zijn pillenpotje leeggegeten omdat hij niet meer wijs kon worden uit een dergelijke traumatische herinnering. Het kamermeisje dat hem vindt, krijgt een tik van de molen mee. De echtgenote van de dode hotelgast zag de bui al hangen, maar wist het lot niet te keren.

Thriller

Zo zijn alle personages in dit stuk in de grond door en door eenzaam. Het zijn eilandjes, ieder zit opgesloten in zijn eigen belevingswereld en kan de anderen niet bereiken; zelfs praten helpt niet. Levende doden is een thriller van het soort waarvan je vooraf niet te veel mag verklappen, anders verpest je de reeks van clous aan de toekomstige toeschouwer.

Verkeerd

Eigenlijk zet het Nationale Toneel Levende doden verkeerd in de markt. De titel schrikt potentiële toeschouwers af: hoe macaber en somber kan een stuk klinken. Bovendien wordt Levende doden gebracht als een van de negen kleine voorstellingen die het NT dit seizoen in de pijplijn heeft zitten. Daarmee klinkt dit stuk te zeer als een niemendalletje, dertien-in-een-dozijn.

Tempo

Niets is echter minder waar. Levende doden is een fraaie, actuele tekst die met veel humor het hedendaagse klimaat van miscommunicatie neerzet. Het verhaal licht de toeschouwer op intrigerende wijze beentje. Puzzelstukje na puzzelstukje wordt de plot duidelijk. Nog belangrijker dan het verrassende verhaal is echter de uitvoering. Regisseur Ivar van Urk heeft zijn acteurs stevig in de tang. Een hoog tempo, een strak ritme maken Levende doden tot een zeer spannende voorstelling. Van Urk gebruikt onverwachte kanten van zijn acteurs. De vaak nogal stuurse Pauline Greidanus is hier een kwetsbaar kamermeisje. Lefgozer Pieter van der Sman is een verzenuwd wrak. De normaal wulpse Anniek Pheifer is de hoekige carrièrebitch Kim in een adembenemend conflict met Tijn Docter. Kortom: niks niemendalletje: Levende doden is een must.

Levende doden van het Nationale Toneel is te zien tot en met zaterdag 17 november. Klik hier voor de speellijst.