Kunst die kunst imiteert

De schrijfster Jane Austen (1775-1817) was een chick lit-pionier van formaat, zij schreef in haar korte leven zes van de grootste romans uit de Engelse literatuur, waaronder Pride and Prejudice, Sense and Sensibility en Mansfield Park. Voor Becoming Jane verzonnen scenaristen Sarah Williams en Kevin Hood, aan de hand van een paar terloopse naamsmeldingen in Austens brieven aan haar zus Cassandra, een Titanic-achtige liefdesgeschiedenis tussen Jane en de jurist Tom Lefroy.

Heiligschennis te over, zeker, want de locatie van deze oer-Engelse geschiedenis werd verplaatst van Hampshire, Engeland naar Ierland om budgettaire redenen en de casting van de in Los Angeles geboren James Cromwell, een gerenommeerde vertolker van corrupte politie-inspecteurs (L.A. Confidential, 1997) als Dominee George Austen was ook een doorn in het oog. Maar klap op de vuurpijl was de hoofdrol van de eigenzinnige Jane voor de in Brooklyn geboren Anne Hathaway. Het kan niet op, want haar Schotse tegenspeler James McAvoy speelt de Ierse jurist, Tom Lefroy.

Geslaagd kostuumdrama

Maar wie denkt dat dit alles een slappe, onrealistische film oplevert heeft het grondig mis: Julian Jarrolds jongste prent is een visueel feest en mede door het sterke script en de uitstekende acteerprestaties een van de meest geslaagde kostuumdrama’s van de afgelopen jaren. Becoming Jane laat Austen zien als een eigengereide jonge dame, geobsedeerd door literatuur en schrijven. Zij was onverschillig voor avances uit de plaatselijke adel, maar dan verschijnt uit Londen de flamboyante dandy en jurist Tom Lefroy ten tonele. Na een wantrouwend begin gaat Jane hem steeds aantrekkelijker vinden. Niet iedereen in hun beider families is hier even blij mee.

De jonge Amerikaanse Anne Hathaway (25) nam haar uitverkiezing als Austen zeer serieus: zij verbleef maanden voor het draaien in Engeland en nam dialect- en pianolessen. Er is echter aanhoudende kritiek op haar accent want heel af en toe hoor je Brooklyn in plaats van Bath, vlakbij Bristol, waar Austen lange tijd woonde. Desondanks zet Hathaway een overtuigende Jane Austen neer. De chemie tussen haar en James McAvoy (The Last King of Scotland, 2006) als Tom is bijna tastbaar, de vonken vliegen er vanaf. Het ensembleacteren is een genot: de Liverpoolse actrice Julie Walters als Jane’s moeder heeft door de jaren heen een geruisloze metamorfose van sexy jong ding (Educating Rita, 1983) tot moederfiguur van de natie ondergaan, en James Cromwell schittert als Jane’s vader.

Gestroebleerde liefdesaffaire

Jane Austen werd beïnvloed door grote Engelse schrijvers als Henry Fielding en Samuel Johnson en haar handelsmerk was ironie, maar zij trouwde niet en bleef het grootste deel van haar leven schrijvend in haar achtertuin in Bath. Hoe kwam zij aan haar diepe empathische kennis van de relatieperikelen van haar personages? Scriptschrijvers Williams en Hood bedachten er deze getroebleerde liefdesaffaire als verklaring voor. Maar gezien een van de scherpzinnigste hedendaagse schrijvers van vrouwenrollen en hun intiemste zielenroersels een man is, namelijk regisseur/schrijver Woody Allen (zie o.a. Hannah & Her Sisters, 1986), had Austen misschien ook meer dan genoeg aan haar talent en een sterk ontwikkeld inlevingsvermogen.

In Becoming Jane is er sprake van kunst die kunst imiteert. Evenals in Shakespeare in Love (1998) wordt het leven van een grote kunstenaar geportretteerd in het idioom en stijl van de kunstenaar zelf. Het rake scenario doet denken aan de meesterlijke verfilming van Austens klassieke roman Pride and Prejudice (2005) met Keira Knightley als Lizzie Bennett in de hoofdrol. Jane Austen lijkt hier op haar eigen personage Lizzie en haar beoogde minnaar Tom Lefroy heeft veel weg van de onweerstaanbare Mr. Darcy uit dezelfde roman.

Becoming Jane is een zwierige verfilming in de beste Merchant/Ivory-traditie, de grondleggers van het hedendaagse kostuumdrama met klassieke films als A Room with a View (1985) en The Remains of the Day (1993). Deze bij elkaar gefantaseerde liefdesgeschiedenis van de jonge Jane Austen mag weliswaar voor de puristen heiligschennis zijn, als kostuumdrama is het een ware triomf.