Retrospectief Romy Schneider

Scène uit Boccaccio ’70

De in 1938 als Rosemarie Magdalena Albach-Retty geboren Romy Schneider maakt aan de hand van haar acterende moeder al op vijftienjarige leeftijd haar filmdebuut. Ze verovert vervolgens als tiener in de jaren vijftig de wereld als Oostenrijkse keizerin in drie suikerzoete Sissi-films. Hoewel ze voor altijd vereenzelvigd zal blijven met deze films, vindt er in haar leven en carrière een omslag plaats als ze op de set van Christine Alain Delon tegen het lijf loopt. Ze verlooft zich met hem, verhuist naar Parijs en onttrekt zich aan de sterke invloed van haar moeder. Via Delon komt ze bovendien in contact met grote regisseurs als Luchino Visconti, die haar een rol geeft in Boccaccio ’70, en werkt ze onder andere ook met Orson Welles.

Er breekt een artistiek minder interessante periode aan als Delon de verloving verbreekt, een Amerikaanse doorbraak niet lukt en ze met de Duitse toneelregisseur Harry Meyen (met wie ze een kind krijgt) trouwt. Aan die mindere periode in haar carrière komt een einde als uitgerekend Delon haar in 1969 terughaalt voor La Piscine, wat haar comeback betekent en een nieuwe fase in haar carrière inluidt. Ze werkt vervolgens met grote regisseurs als Claude Sautet, Constantin Costa-Gavras, Claude Chabrol en wederom Visconti, in wiens Ludwig ze weer keizerin Sissi speelt. In deze film rekent ze definitief af met het personage waar ze altijd mee geassocieerd zal worden. In 1983 overlijdt Romy Schneider op drieënveertigjarige leeftijd aan een hartstilstand – veel te vroeg natuurlijk, maar wel een imposant oeuvre van maar liefst 57 films achterlatend.

Hiaten opvullen

Het retrospectief is een uitgelezen moment om de eventuele Romy Schneider-hiaten in je filmkennis op te vullen. De films tonen in ieder geval aan dat Schneider een lust is om naar te kijken. In Monpti speelt ze Anne-Claire die in Parijs de Hongaarse kunstenaar Monpti (verbastering van mon p’tit; gespeeld door Horst Buchholz) ontmoet. Het grappige is dat de verteller in de film (regisseur Helmut Käutner zelf) zo nu en dan actief in het verhaal ingrijpt. Zo begint het paar in het Frans te praten, maar dat verstaat de (Duitse) kijker natuurlijk niet – dus besluit de ‘goddelijke’ verteller dat het hele verhaal in het Duits nagesynchroniseerd moet worden. Als de relatie toch niet helemaal goed gaat verdwijnt helaas de luchtigheid (wat de film zo charmant maakte) en eindigt het uiteindelijk met een loodzware ontknoping. Hoewel het een ‘vroege Schneider’ betreft zien we hier al barstjes in het brave meisjes-imago. Zo steekt ze uitdagend sigaretjes op, waait haar rok Monroe-achtig op, poseert ze bijna naakt voor haar lief en verschijnt ze schaars gekleed in een van Monpti’s fantasieën.

Scène uit La Piscine

Nog onthullender is ze in La Piscine. Schneider speelt hierin de zinderende Marianne die met haar geliefde Jean-Paul (Alain Delon) vakantie in en om het zwembad viert. De fantastisch getroffen landerige, lome zomersfeer wordt langzaamaan vergiftigd door jaloezie als de ex van Marianne langskomt met in zijn kielzog zijn bevallige tienerdochter Penelope (Jane Birkin) – met fatale gevolgen. Zelden een actrice gezien die zozeer met haar ogen acteert. Speels en uitdagend in het begin; vragend en verwijtend in de scène waarin tot haar doordringt wat Jean-Paul heeft gedaan. Hij kan zich – net als de kijker – maar met moeite aan de dwingende blik onttrekken.

Les choses de la vie en César et Rosalie zijn twee van de vijf films die ze samen met regisseur Claude Sautet maakte. In César et Rosalie draait alles om de verwikkelingen in een driehoeksverhouding tussen César (Yves Montand), Rosalie (Schneider) en David (Sami Frey). Charmant om naar te kijken, maar de film blijft toch teveel hangen in een niet-onplezierig voortkabbelend relatiedrama. De relatieperikelen in Les choses de la vie krijgen een extra lading door het fantastisch in beeld gebrachte auto-ongeluk waar Pierre (Michel Piccoli) het slachtoffer van wordt. Zo minutieus als het ongeluk wordt gereconstrueerd, zo minutieus wordt ook het laatste deel van het leven van een man ontleed die letterlijk en figuurlijk op een kruispunt in zijn leven afstevent. Het subtiele spel en het oog voor detail maken dit een fascinerend schouwspel.

Tentoonstellingen

Het Filmmuseum en het Haags Filmhuis pakken flink uit. Zo zullen er een aantal lezingen gegeven worden, is er een onvermijdelijke Sissi-marathon en kunnen de kleintjes naar een Sissi-kindermiddag. Bovendien zijn er in Amsterdam en Den Haag tentoonstellingen te zien met allerhande Romy-memorabilia, waarbij je in het Filmmuseum eventueel rondgeleid kunt worden door fans.

Scène uit Les choses de la vie

Maar het gaat natuurlijk vooral om haar films. In totaal staan er in Amsterdam maar liefst 25 films geprogrammeerd en in Den Haag 16. Een zestal films zal bovendien een toer maken langs Eindhoven, Rotterdam en Utrecht. Om een paar aanraders te noemen: The Trial van Orson Welles, die zij als een van de belangrijkste regisseurs uit haar carrière beschouwde; de lezing over L’Enfer, de nooit voltooide film van Henri-Georges Clouzot waarin hij experimenteerde met kinetische opnames; What’s New Pussycat?, een ‘swinging sixties’-comedy naar een scenario van Woody Allen, en La mort en direct, een visionaire sciencefictionfilm van Bertrand Tavernier.

Mensen die bekend zijn met Schneiders werk kunnen weer eens genieten van haar films op het grote doek (in een aantal gevallen in een gerestaureerde versie of een nieuwe kopie) en wellicht nieuwe ontdekkingen doen. En diegenen die nauwelijks met haar werk bekend zijn kunnen genoeg aanknopingspunten in het programma vinden om beter op de hoogte te raken van het imposante oeuvre van een van de grootste actrices van Europa.