Een keurig, maar aarzelend debuut

In een hoog tempo sleurt Loontjens je mee door de jeugd van Liaan. Snelle dialogen en kordate zinnen brengen tijd, ruimte en personen treffend tot leven. Een spervuur aan ingrijpende gebeurtenissen – een uiteenvallend gezin, overspel, drugsgebruik en emigratie – legt een vruchtbare bodem om de duistere krochten van de menselijke psyche eens lekker op papier te kladden. Althans, dat is de verwachting gezien Loontjens’ achtergrond als moeder, dichter en promoverend filosoof.

Vergeefse idealen

Liaans ouders, Klarissa en Jacob, zijn Nederlandse hippies die in het begin van de jaren zeventig naar Zweden trekken om daar het ‘pure’ leven te leiden dat het hippie-ideaal hen voorschrijft. Liaan groeit op in een primitieve omgeving zonder stromend water of electriciteit. Terwijl haar vader plannen maakt om in een zelfgebouwde woonwagen Noordwaards te trekken begint Klarissa terug te verlangen naar de bewoonde wereld. Het gaat mis tussen het hippie-stel en Klarissa keert samen met Liaan terug naar Nederland terwijl broer Thor bij zijn vader in Zweden achterblijft.

Hoewel het perspectief wisselt tussen Klarissa, Liaan en Jacob leven we mee met de belevenissen en gevoelens van Liaan tijdens haar kleuter –en pubertijd. Loontjens slaagt erin de onbevangenheid en oppervlakkige opstandigheid van deze twee leeftijdsfasen te schetsen, maar lijkt met de keuze voor het kinderlijke perspectief ook te vluchten voor diepgang en stellingname.

Zo worden de motieven en gevoelens van Jacob en Klarissa nauwelijks toegelicht, terwijl de behoefte aan inzicht in hun gedachten en gevoelens omtrent de gebeurtenissen en hun keuzes steeds verder toeneemt.

Voorzichtigheid

Een mogelijke verklaring voor de voorzichtigheid van Loontjens is het sterk autobiografische karakter van haar boek. Zij is net als Liaan kind van hippie-ouders, die in de jaren zeventig naar Zweden trokken om zich over te geven aan het leven in de natuur. En ook Loontjens beleefde haar pubertijd in Amsterdam en Den Haag. Misschien behoudt zij zich van stellingname uit angst haar geliefden te kwetsen, maar dat blijft giswerk.

Toch is er – bedoeld of onbedoeld – tussen de regels door een vaag oordeel op te maken. Zowel Klarissa als Jacob zijn gedurende het verhaal eigenlijk alleen maar bezig met hun eigen zingeving aan het leven. Individuele vrijheid als hippie-ideaal verwordt gaandeweg tot een keihard egocentrisme, waarin de ouders ook het belang voor het kind uit het oog verliezen.

Egocentrisme

Dit egocentrisme komt het sterkst naar voren tijdens het midzomerfeest dat Liaans moeder maanden lang obsessief heeft voorbereid. Terwijl Liaan huilend door de met trippende hippies bezaaide gangen van het huis rent op zoek naar troost van haar ouders, – ze heeft zich aan een smeulende tak uit het midzomer-kampvuur gebrand – zijn zowel Jacob als Klarissa verwikkeld in een dubieus liefdesspel. Als ze haar moeder eindelijk op zolder treft, met het hoofd van een vreemde man tussen haar benen, wordt haar zonder pardon de deur gewezen.

Misschien is het kinderlijke perspectief een bewuste keuze van Loontjens, om de onpartijdige waarneming van een kind en daarmee de apathie en het egocentrisme van de volwassen karakters in haar boek te verbeelden. In dat geval is ze in haar opzet geslaagd, maar de indruk dat het de filosofe simpelweg aan bagage en daadkracht ontbreekt om de naar inzicht verlangende lezer te bevredigen en af te rekenen met haar eigen jeugd blijft sterk aanwezig.

Nuchter en vlot

Toch verveelt het boek niet. Naast de nuchtere en vlotte stijl van Loontjens speelt de hoofdstukindeling hierbij een grote rol. De bescheiden 213 pagina’s waaruit de roman bestaat is nog eens onderverdeeld in 21 hoofdstukjes, die soms niet meer dan vijf bladzijden beslaan. Zo slinger je als lezer in een ongekend tempo door tijd, plaats, ruimte en personen. Een makkelijke truc om de vaart erin te houden, maar het werkt.

Stillistisch gezien is Veel Geluk een sterk boek, waarmee Loontjens haar vaardigheden als tekstschrijfster ruimschoots bewijst. Inhoudelijk komt ze echter niet tegemoet aan de verwachtingen die worden gewekt door de veelheid aan ingrijpende gebeurtenissen in het verhaal en haar persoonlijke en professionele achtergrond. Hopelijk durft ze in de toekomst wat meer van haar eigen tandvlees te laten zien.