Dement naar Mekka
Als Kader Abdolah zijn moeder al vijftien jaar niet meer heeft gezien, krijgt hij een telefoontje van zijn zus uit Iran: hun moeder dementeert. Het is tijd voor een weerzien. Bij de ontmoeting is Abdolah schaamtevol gefascineerd door haar fictieve werkelijkheid. Hij móét erover schrijven – het resultaat is een intieme en soms pijnlijke vertelling.
Abdolah heeft al vaker zijn familiegeschiedenis in romanvorm gegoten. Zo schreef hij onder andere in Spijkerschrift over zijn doofstomme vader, zijn afstandelijke moeder, zijn geëxecuteerde neef en zijn zus in gevangenschap. In Het Gordijn gaat hij dieper in op de relatie met zijn moeder en zus, die hij na vijftien en dertig jaar weer ontmoet.
Voor de dementerende moeder is de reis naar Amsterdam te zwaar en als politieke vluchteling kan Kader Abdolah niet terugkeren naar Iran. Daarom vindt het weerzien plaats in een hotel in de ‘cultuurloze zandbak’ Dubai. Met zijn vrouw vliegt Abdolah naar het emiraat, terwijl een reisbureau de reis van zijn moeder en zus volledig verzorgt.
Zweven in lagen
Moeder Abdolah leeft door haar dementie in verschillende werelden. Soms heeft ze door dat ze in de suite van het hotel in Dubai is, op andere momenten waant ze zich in het huis van haar zoon in Amsterdam, waar ze hem voor het laatst zag. Tegelijkertijd meent ze ook nog eens dat ze eindelijk op bedevaart is naar het heilige Mekka.
Voor Abdolah wordt het een reis met drie lagen van verzinsels. Hij besluit Dubai als een verzonnen stad te zien, om zich niet te storen aan de cultuurloosheid; hij heeft te maken met zijn moeder, die zweeft tussen de realiteit en haar hersenschimmen; en in zijn hoofd ontwikkelt zich een novelle over de ontmoeting, omdat schrijven helpt.
Vragen in schrift
Die novelle bestaat uit meer dan dertig hoofdstukjes van elk ongeveer vijf pagina’s. Abdolah beschrijft het verblijf in Dubai chronologisch en maakt zo nu en dan een uitstapje om de lezer van context te voorzien – bijvoorbeeld over de relatie tussen Iraniërs en Arabieren of over de handlangers van de Iraanse geheime dienst.
Vele herinneringen en oude verhalen komen bovendrijven en allerlei handelingen en gesprekken in het nu worden beschreven. Ook geeft Abdolah de vragen bloot die hij aan zijn moeder en zus niet durft te stellen – die kan hij enkel toevertrouwen aan het papier. Dat alles resulteert in een hoogstpersoonlijk en hartverscheurend familieverhaal.
Het Gordijn is een afscheid van een moeder. Het is ook een interessante en niet al te zwaarmoedige verkenning van het verschijnsel dementie. De auteur vermijdt de verschrikking en benadert het als een mysterieuze werkelijkheid in de laatste levensfase. Zoals Abdolah het zelf zegt: ‘je komt uit de aarde en keert terug naar de aarde’.
