Waarom de wereld onafhankelijke journalisten nodig heeft

Blanke vrouw zet misstanden op de kaart

Als lange blonde vrouw valt Verbraeken meteen op in het overwegend zwarte deel van de Congolese en Rwandese bevolking. Dat dit zowel voor- als nadelen heeft, ondervindt ze veelvuldig. Stereotiepe beelden worden bevestigd als ze als blanke vrouw meerdere keren wordt beroofd en om geld of voedsel wordt gevraagd, maar ze wordt ook een aantal keer positief verrast als ze ziet hoe mensen proberen hun eigen leven vorm te geven in een land waar ze weinig steun hoeven te verwachten van de regering.

Verbraeken slaagt erin om de lezer op heldere wijze in te lichten over de geschiedenis van beide landen, de ontwikkelingen in de politiek en de voor een buitenstaander niet altijd makkelijk te begrijpen (ongeschreven) regels en wetten. Zo wordt langzamerhand duidelijk hoe het zit met de strijd tussen de Hutu’s en de Tutsi’s (twee van de belangrijkste bevolkingsgroepen in beide landen), wat de aanloop was van de genocide in Rwanda in 1994 en wat dit vandaag de dag nog voor invloed heeft op hoe mensen in Congo en Rwanda met elkaar omgaan. Gedurende deze volkerenmoord werden naar schatting 500.000 tot 1 miljoen Tutsi’s en gematigde Hutu’s in een periode van 100 dagen, van 6 april tot half juli 1994, vermoord. Door gebrek aan een eerlijk rechtssysteem, dat tot op de dag van vandaag voortduurt, zijn veel mensen zonder enige bewijsvoering in de gevangenis beland of eenvoudigweg slechts op verdenking van oorlogsmisdaden geëxecuteerd.

Vechters voor de vrijheid

Ook volgt Verbraeken de Nederlands-Rwandese Victoire Ingabire, die als een van de weinige oppositieleiders de politiek in Rwanda probeert te veranderen, en als gevolg daarvan al jaren vastzit. Verbraeken is vanaf Ingabires vertrek naar Rwanda betrokken bij deze strijdlustige vrouw, en krijgt in de loop der jaren ook een nauwe band met haar man en kinderen die nog in Nederland wonen.

Een ander sleutelfiguur is de in Congo geboren mensenrechtenactivist Sylvestre Bwira. Hij is een van de zogeheten fixers van Verbraeken, die ervoor moet zorgen dat zij veilig haar werk kan verrichten en haar met de nodige kennis en kunde uit de problemen houdt. Dat dit geen overbodige luxe is, zal ze helaas meerdere keren ondervinden. Bijvoorbeeld wanneer ze van het ene naar het andere land wil reizen en daarbij keer op keer gevraagd wordt naar papieren, of wanneer ze belangrijke regeringshoofden of oppositieleiders aan de tand wil voelen. Dankzij de aanwezigheid van haar fixers is ze niet meteen platzak en weet ze wanneer ze te ver is gegaan en het beste kan vertrekken.

Positiviteit ondanks alles

Dankzij Verbraekens vastberadenheid komt aan het licht hoe diepgeworteld de corruptie in de samenleving is; grensbewakers, politie, politici en overheidsinstanties, allemaal weten ze de westerling te bespelen. Hoewel de meesten door middel van dreigementen of door eenvoudigweg te zwijgen het voor elkaar krijgen Verbraeken op een afstand te houden, krijgt ze het toch voor elkaar een aantal duistere zaken voor het voetlicht te krijgen, zodat de Nederlandse overheid hier iets aan kan doen. Ondanks de vele problemen waarmee zowel Congo als Rwanda vandaag de dag nog te kampen heeft, overheerst bij het lezen van dit boek een gevoel van positiviteit en de hoop op een betere toekomst. Zonder de vele tegenslagen en negatieve gebeurtenissen weg te wuiven, blijft Verbraeken overeind en laat zo het belang zien van onafhankelijke journalistiek. Dankzij mensen als Verbraeken blijven we ons bewust van het belang van mensenrechten, die voor velen van ons zo vanzelfsprekend lijken.