Catastrofale ‘catfight’

Het koninginnengevecht vormt het hoogtepunt in het stuk Maria Stuart van Friedrich Schiller. Maria, de verguisde koningin van Schotland, vroeg jaren geleden asiel aan bij haar tante Elisabeth, de Virgin Queen die met harde hand regeert over Engeland. Als over Maria een doodsvonnis wordt uitgesproken, rest alleen nog de handtekening van haar tante. En die twijfelt nog steeds, waarmee ze Maria in eindeloze onzekerheid laat leven. Als ze elkaar onverhoeds tegen het lijf lopen, gaan alle remmen dan ook los.

Ontmoeting

In werkelijkheid zagen de twee koninginnen elkaar nooit, maar Schiller bouwde zijn stuk om deze fictieve ontmoeting heen. Van dit gegeven creëert regisseur Erik Vos een fenomenale, fysieke scène. Actrices Will van Kralingen (Elisabeth) en Mirjam Stolwijk (Maria) gooien zich vol overgave in de strijd, zoals ze het hele stuk op de toppen van hun kunnen spelen. Hun personages zijn sterke vrouwen, maar het zijn geen ijskoninginnen: ze krijgen warme menselijke emoties als gevoeligheid, wreedheid, twijfel en egoïsme mee van hun vertolksters. Zij zetten de rollen met humor en met verve neer.

De Nederlandse spelgeschiedenis van Maria Stuart heeft inmiddels een leuke traditie opgebouwd wat de actrices betreft. In 1977 speelde Anne Will Blankers de rol van Maria. Veertien jaar later stond ze als Elisabeth tegenover Will van Kralingen als Maria. Van Kralingen op haar beurt heeft nu, vijftien jaar later, alsnog de rol van Elisabeth bemachtigd.

Nestor

Erik Vos, inmiddels 77 jaar, maakte in de jaren zeventig en tachtig opzienbarende voorstellingen met gewaagde ensceneringen, zowel bij zijn gezelschap De Appel als in gastregies in het buitenland. In deze Maria Stuart koos hij voor een statige maar dynamische enscenering, waarin de actrices alle ruimte krijgen om hun kunnen te tonen. Ook de mannelijke bijrollen worden perfect ingevuld. Het stuk speelt tegen een sober decor met klassieke aankleding. De spelvloer loopt schuin omhoog en is voorzien van een grote draaiende schijf. Tegen een nachtblauwe achtergrond staan alleen enkele antieke houten stoeltjes, waardoor een mooie balans ontstaat met de overdadige, kleurrijke kostuums van de spelers.

Maar het is vooral de manier waarop Vos zijn acteurs door de ruimte laat bewegen, die laat zien dat de oude nestor het vak nog niet verleerd is. De stoelen met raadsheren die langzaam in positie gedraaid worden, de plek vanwaar de hofhouding van Elisabeth toekijkt op de ‘catfight’ tussen de koninginnen: het klopt gewoon.

Politiek

Regisseur Vos zag in het verhaal van Friedrich Schiller duidelijke parallellen met de huidige politiek en de werking van macht. Ondanks het klassieke karakter van de toneeltekst, laat Vos wel zien dat het politieke gekonkel van alle tijden is. De opportunistische graaf van Leicester loopt altijd achter de winnende partij aan. Graaf Talbot, de conservatieve drammer achter de schermen die de zaken naar zijn eigen hand probeert te zetten. En koningin Elisabeth, het publieke gezicht van de regering, die bij elke beslissing twijfelt of het de loyaliteit van het volk zal doen versterken of afnemen. Achter iedere handeling zit een egoïstische beweegreden. Het resultaat is een voorstelling waarin alles klopt en die nu al één van de sterkste voorstellingen van dit seizoen genoemd mag worden.

Maria Stuart is nog tot en met 13 januari te zien. Klik hier voor meer informatie.