Het lot van een straatveegster

“Mijn naam en mijn gezicht vind ik maar niets.” Rosario, de vrouw wier gedachten, gevoelens en herinneringen hier op papier gezet zijn, is niet makkelijk. Elvira Lindo’s levensechte hoofdpersoon spreekt vaak harde, onvriendelijke woorden. Ze is ontevreden met zichzelf, ontevreden met haar leven en ontevreden met de wereld. Ooit heeft ze een semester psychologie gestudeerd, voordat het leven haar meesleurde naar de onderste treden van de maatschappij. Nu woont ze met haar dementerende moeder in een piepklein appartementje en is ze straatveegster, samen met Milagros – tegen wil en dank haar beste vriendin:

[…] nou ja vriendschap, ik zie het niet als een vriendschap zoals twee volwassenen die kunnen hebben, want meer dan van saamhorigheid was er sprake van een soort onontkoombaarheid, het is me nog niet gelukt dat te analyseren.

Zo kijkt Rosario tegen haar leven aan: als iets dat haar gebeurt, iets dat buiten haar omgaat en haar meetrekt naar plaatsen waar ze niet wil zijn. Het maakt haar een harde, cynische verteller, en het boek dreigt te ontaarden in een zeurende klaagzang, maar Elvira Lindo laat tussen de kieren van de verwijten en het gezanik van Rosario de simpele warmte zien van de mensen die haar omringen. Milagros, die overigens heel goed door blijkt te hebben hoe Rosario over haar denkt, houdt echt van haar. En Rosario’s collega’s van de vuilnisdienst mogen haar dan arrogant vinden, ze accepteren haar nukken en buien met vriendelijkheid en vrolijkheid. Tussen het straatvuil bloeit menselijkheid.

Het ontdooiende hart

Rosario is blind voor deze eenvoudige menselijkheid, ze is blind voor de mensen om zich heen. De ontdooiing van haar koude hart zet maar heel geleidelijk in. De gewone voorvallen uit haar eigen leven, die eerst zo belangrijk leken, worden afgezet tegen de dramatische gebeurtenissen rondom Milagros. Zelfs Rosario beseft dan hoe kleinzielig zijzelf is, vergeleken bij de ruimhartige Milagros. Dan nog blijven haar woorden hard en veroordelend, en is het alleen de toon die langzaam, haast onmerkbaar, verandert. Elvira Lindo laat op fijnzinnige wijze de gevoelens die Rosario zelfs voor zichzelf geheim houdt, doorschemeren in Rosario’s eigen cynische woorden. Terwijl de lente begint, trekt ook de somberheid die over haar leven hing, langzaam op:

Het was nog maar een jaar geleden dat ik dacht dat mijn werk als straatveger tijdelijk was, nu weet ik dat alleen de seizoenen tijdelijk zijn. In de lente, in die ene lente, raakte ik in een vreemde stemming: aan de ene kant was ik gelukkig omdat de zware winter achter de rug was, je weet wel, het wordt eerder licht en alles ruikt anders […] aan de andere kant kon ik dat geluksgevoel maar moeilijk accepteren, want dat zou betekenen dat ik me verzoende met het lot dat me ten deel was gevallen.

Een woord van jou begint met een citaat uit het bijbelboek Job, waarin Job, tot het uiterste getergd door de Duivel (met stilzwijgend goedkeuren van God), vertwijfeld uitroept dat hij liever niet geboren was. Ook Rosario voelt zich tekort gedaan en gekrenkt door de wereld. Haar catharsis volgt even onvermijdelijk als die van Job maar dan zonder deus ex machina. Op prachtige wijze, wars van elk op de loer liggend cliché, laat Elvira Lindo in het kleine, soms benepen leven van de straatveegster Rosario dezelfde strijd van de mens tegen zijn lot verpakt.