Zoet-pijnlijke geschiedenis met een brommertje
Hij had een bijzondere naam, die vergat je niet zo snel. Kara… Karaman? Karawas? Karawo.. nouja, Karadinges. Het verhaal dat Martijn Nieuwerf ons in Wat voor brommertje… vertelt, is een pijnlijk en aangrijpend stukje geschiedenis. Maar de manier waarop hij het vertelt is zo absurd en onverschillig dat het de pijn zoet maakt door humor. En tegelijk nog pijnlijker, omdat die onverschilligheid voortkomt uit dat stukje geschiedenis: de oorlog tussen Frankrijk en Algerije onder president De Gaulle.
Wachtmeester
In ieder geval begint zijn naam met Kara…: de man die niet wil vechten in de oorlog. Hij maakt deel uit van de belezen vriendenclub van Henri Pollak, de wachtmeester op het legerterrein, die iedere avond met zijn knetterende brommertje terugrijdt naar Montparnasse waar zijn vrienden al bezig zijn met drinken, filosoferen en hele nachten doorhalen. Als Kara-nog-wat besluit op de een of andere manier in het ziekenhuis te belanden om zo onder zijn verplichte deelname aan de oorlog uit te komen, is Pollak hem graag behulpzaam. Door met het brommertje over zijn been te rijden bijvoorbeeld.
Rode wijn
~
Wat volgt is een slapstick-achtig, maar intelligent verhaal vol bizarre gebeurtenissen. De tekst van schrijver Georges Perec danst, golft eindeloos. Het zit vol herhalingen en andere stijlfiguren, en Nieuwerf kan er fantastisch mee uit de voeten. De ene keer raast de acteur langs de feiten, dan weer wijdt hij – op hetzelfde tempo en in dezelfde spreektaal, waarin de klemtoon nauwelijks een rol lijkt te spelen – minutenlang uit over de kleinste details. Het lukt Nieuwerf de tekst, die staat of valt bij het spel van de acteur, naar een hoger niveau te tillen. De onverschilligheid waarmee hij en passant de geschiedenis uit de doeken doet, wordt versterkt door het toneelbeeld dat ’t Barre Land schept. Acteur Peter Kolpa haalt op een goed moment een forse voorraad rode wijn en glazen tevoorschijn, begint te schenken en voorziet zo het gehele publiek van een glaasje. Actrice Anouk Driessen komt oplopen, eet wat en gaat aan de zijkant een tijdschrift zitten lezen.
Psychose
Nijinski.Dagboek.Fragmenten. is het tweede deel van de voorstelling, en heeft net zo’n bonkig ritme en onnavolgbaar tempo. Ook hier zijn inhoud en stijl gevolgen van de oorlog, maar vooral het gezonde verstand heeft het moeten afleggen. De verbanden tussen de gebruikte zinnen en de vertelde verhalen zijn ver te zoeken, met hoeveel autoriteit acteur Vincent van den Berg ook vertelt. We hebben in dit deel dan ook te maken met een verwarde geest: de beroemde balletdanser Vaslav Nijinski, die in een psychose van tien dagen vier schriften volkalkte met gedachten, theorieën en beschrijvingen. Die waanzinnigheid weet Van den Berg mooi over te brengen. Maar hoe interessant het gegeven ook, hij kan het niet helpen dat de teksten aanzienlijk minder boeien dan voor de pauze.
Wat voor brommertje… / Dagboek.Fragmenten.Nijinski is inmiddels uitgespeeld. Klik hier voor meer informatie over ’t Barre Land.
