Op een onbewoond eiland

Nadat hij een Oscar won voor beste korte animatiefilm, kreeg Michael Dudok de Wit een e-mail van het wereldberoemde Studio Ghibli, bekend van onder andere Spirited Away (Hayao Miyazaki, 2001). De studio stelde hem twee vragen: mogen we je korte film distribueren in Japan, en wil je een lange animatiefilm voor ons maken? Een bijzonder verzoek, want Ghibli had nog nooit een niet-Japanse animatiefilm ge(co)produceerd. Dudok de Wits reactie was dan ook begrijpelijk: ‘Natuurlijk! En: huh, wat?’

Jarenlange noeste arbeid leverde uiteindelijk The Red Turtle op. Een naamloze man strandt op een onbewoond eiland. Zijn pogingen om te ontsnappen lopen echter letterlijk in het water door toedoen van de rode schildpad die zich niet ver van het eiland ophoudt. Al gauw loopt het uit op een lelijke confrontatie. Maar uit die lelijkheid wordt schoonheid geboren, zo blijkt als het geheel ‘s nachts een magische wending neemt.

Betoverend

Magisch is The Red Turtle zeker. Niet alleen zit het verhaal vol onmogelijke wendingen, het wordt ook op een betoverende wijze gevisualiseerd. Door de afwezigheid van dialoog komt de volle aandacht te liggen op het beeld en geluid. De animaties zijn vloeiend en zitten vol kleine, menselijke details, maar het is vooral de muziek die de kijker het verhaal in zuigt. Componist Laurent Perez Del Mar weet voor elke scène – melancholisch, beklemmend, komisch – de perfecte toon te vinden. Zijn inspanningen tillen Dudok de Wits visie regelmatig naar een hoger niveau.

Met het ontbreken van dialoog ontbreekt er ook een stukje duiding, wat sommige kijkers tegen de borst zal stuiten. Want het bij tijden abstracte karakter van de film schept wel een emotionele afstand. Deze wordt helaas onvoldoende ingevuld door opzienbarende personages of spannende gebeurtenissen. Verhaaltechnisch is de film wat aan de vlakke kant, al lijkt het vertellen van een spannend verhaal ook niet het hoofddoel. Het is als poëzie: prachtig, maar dan moet poëzie wel je ding zijn.

Verlangen

De VPRO-documentaire Het Verlangen van Michael Dudok de Wit, die de film op de special edition vergezelt, biedt echter uitkomst. De docu trekt veel tijd uit voor het zorgvuldige animatieproces en Dudok de Wits perfectionistische houding. Zijn thema’s – verlangen, tijd en tijdloosheid, familie – worden zijdelings aangestipt: precies genoeg om te prikkelen zonder alles voor te kauwen. Absoluut een meerwaarde voor liefhebbers van zijn animatie.

The Red Turtle brengt het verhaal van een schipbreukeling op prachtige wijze naar het scherm. De film leunt echter wel zwaar op symbolische en allegorische elementen. Iets meer duiding had de film wat toegankelijker gemaakt, en misschien zelfs wat emotioneler, al zou het zijn poëzie-achtige kwaliteit daar wel mee verliezen. En wat is een film over een rode schildpad nu zonder poëzie?