Rewire 2016: Wat doet dit knopje?

Rewire presenteert niet alleen optredens, maar verzorgt ook workshops, (een soort van) lezingen en masterclasses. Deze worden overdag gegeven en zijn gratis te bezoeken. Onder de noemer The Sound of Story geven verschillende acts (Roly Porter & MFO, Chris Watson, Gazelle Twin, Nicholas Becker en Xiu Xiu) een inzicht in hun werkproces. Xiu Xiu, afsluiters van het festival, vertellen bijvoorbeeld over hun liefde voor Twin Peaks en waarom ze de soundtrack daarvan opnieuw wilden vormgeven (ze werden gevraagd voor een tentoonstelling in Australië). Gazelle Twin geeft uitleg over de achtergrond van hun 37-minuten durende show, die beter omschreven kan worden als performance-art.

Workshops
De masterclass van Kaitlyn Aurelia Smith demonstreert de verrassende en eigen sound van de Buchla Music Eazel, en ook die van Smith, die zoals ze vertelt een achtergrond in orkestratie en compositie heeft. De werken die ze ten gehore brengt verraden een grote affiniteit met koraal en harmonieus klassiek werk. Op de vraag of ze de synthesizer meer als een middel of als een doel op zich ziet, antwoordt Sith dat ze in eerste instantie de synthesizer als compositie-hulpmiddel zag, maar dat gaandeweg ook het experiment en de toevallige ontdekkingen die de synthesizer met zich meebrengt een rol in haar werk zijn gaan spelen.

Smith is een ingetogen maar innemende persoonlijkheid, die zich duidelijk het beste op haar gemak voelt zodra ze haar instrument bespeelt. Ze geeft aan dat ze zichzelf graag veel te doen geeft omdat ze er van houdt om live te spelen en dit is duidelijk te zien wanneer ze speelt. Met één hand speelt ze een melodielijn, terwijl de andere op furieus tempo knoppen draait, toetsen indrukt, iets bijstelt aan haar effectapparatuur, en zelf op één moment een nieuw instrument uit haar tas te voorschijn haalt en aansluit tijdens het spelen.

Nicolas Beck neemt het publiek tijdens zijn masterclass mee in de trefzekere en toch buitengewoon experimentele wijze waarop hij sound-design benadert. Van relatief eenvoudige omgevingsgeluiden als blaffende honden en ruisende maïsvelden verschuift gaandeweg de focus naar meer bizarre en extreme geluiden, zoals walvissen, het zingen van de wind langs installaties met snaren en afzet-tape, het bespelen van in het water hangende gongs met strijkstokken. Het interessante van deze experimentele sounds is de functionele wijze waarop Beck deze toepast als foley-artiest in de filmindustrie.

Naast enkele anekdotische inkijkjes in het soms frustrerende leven van de sound-designer in de filmwereld, toont Beck zich een gepassioneerde creatieve geest, die ook de conceptuele kant van sound-design opzoekt door bijvoorbeeld “het getij van de aarde” te berekenen en om te zetten in audio. Ondanks zijn grote expertise wordt het zelden te technisch voor het enigszins geïnformeerde publiek van Rewire en is er ook veel ruimte voor vraag en antwoord.

Optredens
Rewire brengt een breed spectrum aan stijlen en muzikale vormen. De hang naar ‘avontuurlijke muziek’ laat zich gelukkig niet beperken door stromingen, genres of stijlen. Dat heeft tot gevolg dat er nogal wat keuze is voor de bezoekers. Van drone-muziek en soundscapes tot (experimentele) jazz, avant-gardistische rock en dansbare beats tot melodieuze pianomuziek, alles is wel te vinden op de verschillende locaties.

Anna Meredith speelt in het Paard met haar band een zeer kakofonische set, die bij momenten nogal te lijden heeft onder het slechte zaalgeluid. Niettemin weet ze het publiek zeker te boeien, met een originele mix van instrumenten en stijlen. Jammer is dat veel van haar nummers vrij vol zijn, en er dus weinig ruimte voor spanningsopbouw of dynamische variatie overblijft. Daardoor is het, zeker voor de mensen in de zaal die voor het eerst met haar muziek kennismaken, wel lastig de aandacht vast te houden.

Drone-sounds en soundscapes hebben over het algemeen een wat kunstzinniger inslag: het al eerder genoemde Gazelle Twin presenteert CCTV-beelden, begeleid door industrieel aandoende beats met veel noise waar twee zangers overheen spreken, zingen en kreunen. Door de setting – op zaterdagavond in Het Paard van Troje, wanneer in de andere zaal Animal Collective bezig is – komt het werk van Gazelle Twin niet goed over. Het heeft waarschijnlijk wat meer reflectie en aandacht nodig.

Het vierkoppige Animal Collective kreeg de grote zaal van Het Paard van Troje behoorlijk aan het dansen. Dat was niet vreemd. De mannen hadden een kleurrijk podium dat paste bij hun speelse en losse beats. De latin-achtige sfeer in hun muziek werd door dat drukke podium benadrukt, en de catchy refreinen doen bijna college-rock achtig aan. Tussen alle experimentele en verstilde muziek op het festival vormt Animal Collective een interessant contrast met meer ruimte voor dansbaarheid en vrolijkheid. Het is misschien niet de meest experimentele act van het festival, maar zeker een van de meest plezierige.

Geluid en klank
Het begin van de set van Battles wordt geteisterd door de nodige technische problemen, waardoor de band elkaar niet goed kan horen. Ondanks deze onvolkomenheden, die voor een festival onvermijdelijk zijn, weet Battles het publiek op te zwepen met de drijvende ritmes en scherpe grooves waar de band in excelleert. Singles als ‘Atlas’ en ‘Icecream’ gaan naadloos over in minder bekend werk. De ongebruikelijke set up van de band met de gekantelde keyboards van Ian Williams, het hoog boven drummer John Stanier uittorenende crash-cymbaal, en de zee van voetpedalen en randapparatuur van bassist/gitarist Dave Konopka, maken de shows van Battles een uniek en indrukwekkend schouwspel van muzikaal vakmanschap dat geen moment verveelt.

Ook artiesten als Bas van Huizen en James Wellburn hadden last van geluidstechnische problemen. De definitieve afstelling van het geluid gebeurde pas na aanvang van het optreden, waardoor het steeds even duurde voordat de muziek goed begon te klinken. Waar vooral elektronische acts last hadden van de vertraging in de afstelling, hadden andere bands daar weinig last van. Poppy Ackroyd, pianiste en violiste, klonk vanaf de start mooi en melodieus. Ook het Norberto Lobo & João Lobo Sextet had geen problemen met de afstellingen. Hun swingende en speelse jazz kwam goed tot z’n recht.

Grote Kerk
De afsluitende acts van het festival, Blixa Bargeld & Teho Teardo en Xiu Xiu Plays Twin Peaks, hadden waarschijnlijk de beste locatie voor hun optreden: de Grote Kerk. Niet alleen akoestisch een mooie zaal, maar ook visueel erg aantrekkelijk. Vooral Bargeld en Teardo kwamen goed tot hun recht, met hun filmische muziek die evenzeer rond het gitaarspel van Teardo is opgebouwd als rond de zang van Bargeld (die niet schuwt om extremen op te zoeken met zijn stem). De omgeving en sfeer van de Grote Kerk hadden absoluut een toegevoegde waarde voor hun optreden.

Voor Xiu Xiu, een experimentele postpunkband, was dit minder het geval, mede doordat er een groot scherm op het altaar werd gezet waarop beelden uit Twin Peaks te zien waren. Het sloot een deel van de kerk af, waardoor het visueel een veel minder interessante omgeving werd. Ook de muziek van Xiu Xiu had weinig baat bij de locatie. Hun versies van de Twin Peaks nummers waren weinig interessante covers, waarbij vooral distortion en dissonantie werden gebruikt om de nummers eigen te maken. Heel avontuurlijk klonk het niet, eerder makkelijk, alsof er een stramien over de nummers heen was gelegd waardoor het Xiu Xiu-nummers werden.

Wellicht was het beter geweest als er een andere afsluiter was geweest, maar de opzet van het festival was zeker geslaagd. Niet alleen presenteerde het een groot aantal kleinere en onbekende acts in combinatie met een paar grotere namen, maar het is er ook in geslaagd om een breed spectrum aan stijlen te presenteren. Rewire liet zien dat avontuurlijke muziek geen genre behelst, maar dat het een insteek is. Het is een bepaalde manier van kijken en luisteren naar muziek die niet gebonden is door stijl en instrumentarium, maar een manier van omgaan met muziek. Natuurlijk spreekt niet iedere vorm iedereen aan – dat is een probleem waar een festival als Rewire waarschijnlijk steeds mee geconfronteerd wordt.

Door de variëteit aan stijlen en benaderingen zet Rewire het publiek aan tot een ontdekkingstocht door een wereld van nieuwe geluiden en benaderingswijzen. Het programma van workshops, masterclasses, lezingen en concerten lijkt een nadrukkelijke uitnodiging om niet alleen te ontdekken, maar ook geïnspireerd te raken om zelf te creëren. Met een hoofd vol nieuwe ideeën keert de bezoeker aan het eind van een rijk gevuld weekend opgeladen terug naar huis.
Rewiring geslaagd.