Vorm versus inhoud

Toen fotograaf David LaChapelle begon met het maken van Rize, wist hij nog niet dat het een documentaire zou worden. Hij wilde slechts het opkomende fenomeen ‘clowning’ zo mooi mogelijk in beeld brengen. De energieke dansvorm, waarbij razendsnelle bewegingen centraal staan, werd de afgelopen veertien jaar steeds populairder in de achterstandswijken van L.A. In plaats van zich bezig te houden met het harde straatleven begonnen jongeren in hun vrije tijd te dansen.

“Dit is geen trend. Dit is ons geloof.” Eén van de jongeren weet goed te verwoorden hoeveel dansen voor hem betekent. En clowning lijkt soms inderdaad op een religieuze ervaring: in extase springen de bezwete dansers door het beeld. Jong en jonger, dik en dun: iedereen stort zich vol overgave in de battles die gehouden worden. De piepjonge Lil’ Mama doet de strippersdans, jongens scheuren hun t-shirt van hun lijf of klimmen in hekken. Een enkele keer lopen de gemoederen zelfs zo hoog op dat een danser knock-out gaat: Daisy moet worden weggedragen als ze zich tijdens een dans volledig heeft laten gaan. Maar, verzekeren de dansers, clowning heeft niets te maken met geweld of seks; het heeft te maken met expressie.

Krumpen

Toch zorgt ook clowning uiteindelijk voor verdeling, want uit al die groepen wil er toch iemand de beste zijn. Zo zijn er de jongens en meiden die de ‘Tommy Academy’ hebben verlaten en hun eigen stijl hebben bedacht. Dit ‘krumpen’ zorgt misschien wel voor de meest spectaculaire beelden uit Rize, omdat het net even verder gaat dan clowning. De bewegingen zijn net wat sneller, de emoties net wat heftiger. Indrukwekkend is de scène waarbij beelden van een krump-sessie worden afgewisseld met beelden van dansende Afrikaanse stamleden. Memory genes noemt één van de dansers het na het terugzien van de scène: ze hebben nog nooit een Afrikaans stamhoofd zien dansen, en toch doen de jongeren uit L.A. precies hetzelfde.

LaChapelle gaat in Rize voortdurend de strijd aan met vorm en inhoud. Hij plaatst de dansers voor kleurrijke wanden of smeert ze in met glanzende olie. “Het ging me niet om klasse of ras. Het ging me om het erkennen van deze artiesten”, zegt hij in één van de extra’s op de Special Edition van deze dvd. Toch is het hem wel degelijk gelukt een film te maken die verder gaat dan vorm alleen. Rize laat zien hoe een generatie zwarte Amerikanen ten onder gaat in de achterstandswijken, en hoe een paar van hen aan hun lot willen ontsnappen met het enige middel dat ze hebben: dans.

Onderdrukking

Rize gaat niet over dansen, maar over onderdrukking en kansloosheid. Niet voor niets begint de documentaire met beelden van de Rodney King-rellen uit 1992. Het is jammer dat de extra’s op de dvd beperkt zijn en niet verder gaan dan een aantal oppervlakkige groepsgesprekken en verwijderde scènes. Toch biedt de film zelf niet alleen indrukwekkende beelden, maar ook nog eens genoeg stof tot nadenken.