De absolute waarheid door een gekleurde bril
Als er één kwestie is die elke dag nieuws oplevert voor de internationale pers, dan is het wel de strijd tussen de Palestijnen en de Israëliërs. Het jarenlange gevecht om de heilige grond kent vele dodelijke conflicten, met de gijzeling van de Israëlische sporters op de Olympische Spelen in München als één van de bekendste dieptepunten.
Hoewel dit historische drama nu al meer dan dertig jaar achter ons ligt, bewijzen filmmakers en schrijvers dat het alles behalve vergeten is. Aaron J. Klein beschrijft in Vergelding op basis van geheime rapporten en gesprekken met (ex-)Mossad-agenten de gebeurtenissen in München en de contraterreuracties van Israël die daar op volgden.
~
Zelfde insteek als Spielberg
Vergelding begint met de levendige beschrijving van de gijzeling in München, zowel de voorbereidingen als de daadwerkelijke uitvoering. De rest van de pagina’s is gevuld met het antwoord van Israëlisch premier Golda Meir op de gijzeling: contraterreuracties die de dood betekenden voor een groot aantal prominente Palestijnen. Met deze aanpak kiest Klein dezelfde insteek als Spielberg in Munich en Vergelding kan dan ook gezien worden als een feitelijk meer correcte versie van de Hollywood-film. Helaas lijken de gesprekken met Mossad-agenten er wel voor gezorgd te hebben dat het boek overwegend een pro-Joodse kijk op de situatie biedt. Zo lezen we vaak over Palestijnse ’terroristen’ die tegen de Joodse ‘strijders’ vechten en moeten ook de Duitsers er regelmatig aan geloven. Sommige passages uit het boek zijn door de partijdigheid zelfs minder krachtig dan ze zouden kunnen zijn.
Schreiber bood Issa “een onbeperkte som geld” aan in ruil voor de Israëlische gijzelaars. Hij stelde voor dat zij een bedrag zouden noemen. “Dit gaat niet om geld,” zei Issa met afgrijzen. “Praten over geld is vernederend.” Hans-Dietrich Genscher, de gezette West-Duitse minister van Binnenlandse Zaken met zijn onderkin, was ook niet in staat de essentie van de missie van de terroristen te doorgronden. “Toen het me duidelijk werd dat de onderhandelingen niet tot het gewenste resultaat leidden, zei ik tegen de leider: ‘Je kent onze geschiedenis, je weet wat het Derde Rijk de joden heeft aangedaan… Je zult begrijpen dat dat niet nogmaals in Duitsland mag gebeuren.'(…)”
Interessant maar vooringenomen
Klein neemt in Vergelding ruimschoots de tijd om aan te geven hoe stom en amateuristisch de Duitse regering met de gijzeling en de gevolgen ervan is om gegaan. Je kunt je als lezer afvragen hoe relevant de onderkin van Genscher is voor de rest van het verhaal. Klein vergeet verder de beweegredenen van het Palestijnse volk duidelijk weer te geven. Voor de kant van Israël neemt hij echter wel ruimschoots de tijd. Hij geeft de lezer hiermee niet wat deze verwacht van het boek: een volledige en zo onpartijdig mogelijke beschrijving van (de voorbereiding en gevolgen van) de gijzeling in München. In plaats daarvan krijgt hij een geromantiseerde versie van de werkelijkheid waarin alle feiten kloppen, maar die niet de volledige waarheid bevat. Dit, gecombineerd met typfouten en onduidelijk geschreven zinnen, maakt dat Vergelding geschiedkundig een stuk minder relevant is dan het had kunnen zijn.
Boven alles is Vergelding geen saai boek. Het leest plezierig weg en het verhaal rondom de gijzeling in München is dusdanig interessant dat je aandacht niet snel verslapt: iets dat Spielbergs Munich reeds bewezen heeft. Het probleem van het boek zit vooral in de partijdigheid en de slordige uitwerking. Je koopt een dergelijk boek omdat je meer wilt weten over München en het gevecht tussen de Palestijnen en de Israëliërs, maar je krijgt vooral de Joodse visie op de situatie. Erg jammer, want Klein had genoeg goede bronnen om van Vergelding een tijdloos naslagwerk te maken.
