Schlemielen, denkende bruggen en autoritaire bruten

Peter Kuper (1958) is een Amerikaanse auteur die bekend staat om zijn bijzondere grafische technieken; zijn werk heeft veel weg van houtsneden. Dat is een techniek waarbij in hout de delen van een tekening worden weggesneden die wit moeten blijven in het daaropvolgende drukproces. Vroeger gebeurde dit veelal met gespoten sjablonen en kleur, zoals te zien is in The System, een boekje dat momenteel voor een habbekrats in grote stapels bij De Slegte ligt. In zijn Kafka-verstrippingen maakt Kuper gebruik van een zogenaamd scraper board. Daarbij is zwart papier op dik wit papier geplakt en wordt het zwart vervolgens weggeschraapt. Dit geeft een effect dat verbluffend dicht in de buurt van houtsneden komt. Het is een heel arbeidsintensief proces, maar kan voor een ervaren artiest erg effectief zijn.

Mysterieuze sfeer

Kuper beheerst het scraper board tot in de puntjes. Dunne lijnen, dikke lijnen, hij weet er zelfs bijna rasters mee te maken. Daar komt bij dat Kupers stijl sterk tegen de grafiek van Der Blaue Reiter en Die Brücke aanleunt, de twee belangrijkste expressionistische groepen uit vooroorlogs Duitsland. Deze stijl had zijn hoogtepunt rond 1910-1920, wat zo ongeveer de tijd is waarin de verhalen van Kafka zijn geschreven. De stijlen van Kafka en Kuper lijken voor elkaar gemaakt: de donkere, mysterieuze sfeer van de Tsjechische auteur en de techniek en stijl van Kuper sluiten naadloos op elkaar aan. Dat bewees Kuper al eens eerder in zijn versie van Kafka’s Die Verwandlung, en nu dus opnieuw in Give It Up! And Other Stories.

Visuele interpretatie

In technisch opzicht is dit nieuwe boek van Kuper een schitterend werk: iedere tekening, iedere pagina op zich is weer een kunstwerkje. Ondanks de moeilijke en arbeidsintensieve techniek weet de tekenaar de figuren beweeglijk en levendig neer te zetten, in iedere streek zit een zekere kracht en snelheid. De strip ademt volledig Kafka. Het is een sfeer van natte straatjes, blinde muren, schlemielen en autoritaire bruten. De visuele interpretatie van de verhalen is echter een ander verhaal. In sommige gevallen is die perfect, in andere niet wat je ervan verwacht had, zoals in het geval van The Bridge. In dit verhaal heeft Kafka een brug de mogelijkheid verleend menselijke gedachten te hebben, wat aan het eind van het verhaal een grappig moment oplevert als de brug zich – als een mens – probeert om te draaien en vervolgens breekt. Bij Kuper heeft de brug echter helemaal een menselijke gestalte gekregen, waardoor de absurditeit en de grap van Kafka verdwijnen, en er alleen een zekere tragiek overblijft. Het maakt deze strip tot de minst geslaagde uit het boek.

In een aantal andere gevallen resulteert Kupers interpretatie wel in een geslaagde verstripping, zoals in het titelverhaal Give It Up!. Waar dit verhaal bij Kafka enigszins onbegrijpelijk blijft, krijgt het in Kupers gedaante, als gevolg van de visualisering van de politieagent als dikke bruut, een erg grappige uitstraling. Ook The Top is goed geslaagd. De filosoof uit het verhaal is een echte ‘gekke professor’ geworden, en de vertelstem is heel inventief in de rook van de pijp van de filosoof geplaatst.

Wisselende kwaliteit

Alle verhalen van Kafka in dit boekje, met uitzondering van The Hunger Artist, zijn in geschreven vorm niet langer dan een pagina. The Hunger Artist is het meest herkenbare Kafka-verhaal en is door Kuper grotendeels in zijn eigen woorden omgezet. Met een groot deel van de tekst is er ook een en ander aan diepgang verdwenen, maar dat wordt ruimschoots gecompenseerd door de geslaagde tekeningen. Ook haalt Kuper zo nu en dan een verhaal uit zijn eigen tijd om het te verplaatsen naar een moderne grote stad, een aanpassing die heel goed uitpakt. Give It Up! And Other Stories is door de keuze en interpretatie van de verhalen een werkje van wat wisselende kwaliteit, en doet het wat dat betreft onder voor Kupers andere verstripping The Metamorphosis. De grafische kwaliteit staat echter buiten kijf en bevestigt opnieuw Kupers reputatie.

Give It Up! And Other Stories is verkrijgbaar via de site van de uitgever.

.