Elektra (Corrina Marana)

In de eerste scène van Elektra ontmoeten we Orestes, de zoon van de machtige krijgsheer Agamemnon, die na jaren van vrijwillige ballingschap met zijn oude leraar terugkeert naar het huis van zijn vader. De leerling legt aan zijn leraar, en aan ons, uit wat er staat te gebeuren. Orestes’ moeder Klytemnestra heeft jaren geleden haar man – Orestes’ vader – vermoord, juist toen die als overwinnaar terugkeerde uit de lange Trojaanse oorlog. Samen met haar minnaar heerst ze nu over het kleine koninkrijk, waar niemand zich tegen haar durft te verzetten. Maar daar zal verandering in komen.

Moord

De jonge Orestes is van plan de moord op zijn vader te wreken, en de macht op te eisen die hem volgens zijn geboorte toekomt. Ook al betekent dat dat hij een onnoemlijk grote zonde moet begaan: zijn moeder doden. Met glinsterende ogen beschrijft hij zijn plannen aan zijn leraar: hij zal zich listig vermommen en zijn eigen dood aankondigen, zodat hij zijn moeder des te gemakkelijker kan verassen. En dan zet hij een muts op, trekt hij een lange jas aan, en kan het avontuur beginnen.

Ingekort

Maar dit stuk is niet genoemd naar deze jonge held, die vol goede moed voor de poort van zijn ouderlijk huis staat. Het heet naar zijn oudere zus Elektra, die de moord op haar vader misschien nog wel liever wil wreken. Zij leeft immers al jaren onder het juk van haar moeder, de moordenares. Elektra – vol wanhoop, woede en wraakzucht – staat centraal. In Sofokles’ duizenden jaren oude toneeltekst, en misschien nog wel meer in de bewerking die Corinna Manara op het toneel brengt. De oorspronkelijke tekst is voor deze opvoering namelijk danig ingekort. Passages met vragen en vertwijfeling zijn verdwenen, zodat we nu een vastberaden Elektra zien die maar één doel voor ogen heeft.

Gezang

In klassieke stukken speelt het koor een belangrijke rol: als stem van de rede, als vertolker van de wetten van de goden en soms als tegenwicht voor de heftige emoties van de hoofdrolspelers. En dat weerwoord mis je in deze Elektra. De teksten van het koor zijn namelijk vervangen door traditionele Albanese liederen, prachtig vertolkt door een groep Albanese zangers en een zangeres.

Nu zijn de reien fluisterend gezongen klaagzangen, waarbij een mannenkoor met hoge kopstemmen en de diepe alt van een vrouw zich in een mysterieuze melodie vermengen. Elektra’s verdriet over de rampzalige dood van haar vader, de vertwijfelde Klytemnestra die haar dochter probeert uit te leggen uit welke pijn ze handelde: dat alles wordt er prachtig mee belicht. Maar het is een egale belichting. Hier wordt geleden, zoveel is duidelijk – ook dankzij het sterke spel van deze Elektra en deze Klytemnestra als bulderende koningin en trieste moeder. Maar de grote vragen waarmee in dit stuk wordt geworsteld – wie heeft gelijk, Elektra de volhardende of haar berustende zus Chrysothemis, de liefhebbende moeder Klytemnestra of de liefhebbende dochter Elektra? – verdwijnen wat uit het zicht.

Oude wetten

Aan de wil van de goden en de wetten van bloedwraak en familie-eer hebben wij als hedendaagse kijkers misschien ook niet meer zo’n boodschap, dat heeft Corrina Marana goed begrepen. Maar aan deze Elektra zonder die thematiek ook niet echt, en dat is jammer. Want voor het overige heeft Manara een bijzonder mooie voorstelling afgeleverd. De subtiele belichting, het doeltreffende decor en de speelse kostuums, het spel, de ijle muziek en de sterke zang grijpen op indrukwekkende manier in elkaar. Maar echt raken doet het toch niet, dit oude zeer.

De voorstelling Elektra is nog te zien tot en met 19 januari 2006. Kijk hier voor de uitgebreide speellijst.