Inside story

De tekenstijl van de Maltees-Amerikaanse Sacco (1960) doet denken aan die van underground oervader Robert Crumb. De thematiek van deze tekenaar is vooral seksueel van aard en door de vergelijkbare stijl legde dit, althans voor mij, een negatieve link naar Sacco. De aard van het verhaal van Onder Palestijnen is echter honderd procent anders. Het is een autobiografische vertelling over een tocht die Sacco heeft gemaakt naar het bezette Palestijnse gebied in Israël. In negen hoofdstukken, die elk weer in vijf tot acht korte verhaaltjes zijn onderverdeeld, vertelt de auteur over de mensen die hij ontmoet. De hoofdpersoon is Sacco zelf. Hij gaat op bezoek bij tientallen Palestijnse families, waar hij honderden mensen ontmoet die hun verhaal vertellen. De meest interessante worden uitgelegd, maar soms hoort hij te vaak hetzelfde verhaal en laat hij de lezer delen in zijn ‘verveling’ daarover.

Weer een kopje thee

De verhalen die je te lezen en te zien krijgt zijn soms zeer schokkend. Kinderen en volwassenen die gedood worden door Israëlische soldaten, jarenlange gevangenisstraffen zonder rechtszaak en martelverhalen (door de Israëli’s ‘gematigde druk’ genoemd) komen aan de lopende band langs. De Palestijnen zijn eraan gewend en sommigen blijken er zelfs trots op te zijn. Sacco schetst getrouw de uitzichtloze situatie waarin de vluchtelingen zich bevinden. Zijn boek biedt een inkijkje in de wereld van de Palestijnen die je niet op het journaal ziet. De auteur loopt rond in een grimmige wereld vol Israëlische soldaten en Palestijnse vrijheidsstrijders, waarin hij als buitenstaander van beide groepen te vrezen heeft. Regelmatig komt hij per ongeluk terecht in schermutselingen tussen beide partijen. Toch is Onder Palestijnen niet 285 pagina’s lang ellende. Sacco maakt vrienden bij beide bevolkingsgroepen, wordt vaak warm onthaald (tot vervelens toe met thee) en door zijn eigen, vaak cynische, grappen valt er ook veel te lachen in het boek. Ook het beeld werkt mee aan de humor, zoals wanneer Sacco lopende mensen van onderen tekent, waardoor hun benen heel dik en groot lijken ten opzichte van de kleine lijfjes en hoofden. Een duidelijke verwijzing naar de keep-on-trucking-mannetjes van Crumb, die een zwaar thema lichter kan maken.

Kracht van woord en beeld

Onder Palestijnen is een meesterwerk van journalistieke literatuur. Juist dankzij het medium strip is de problematiek van de Palestijnen zowel in woord als in beeld sterk neergezet. De gevoelens van de geïnterviewden worden in de tekeningen expressief neergezet, waardoor directe inleving mogelijk is. Sacco toont aan een krachtig medium meester te zijn, dat meer mogelijkheden kent dan slechts amuseren. Dat lukt zonder saai te worden, wat journalistieke literatuur nogal eens overkomt, of zonder slechts een kant van de zaak te tonen, zoals in fotografie en televisie soms gebeurt. Het is deze diepgang die er voor zorgt dat dit boek een ereplaats in mijn bibliotheek krijgt – en eigenlijk verdient in die van iedere lezer.