Oude veteraan met een mooi nieuw jasje
In 1852 schopte Harriet Beecher Stowe een groot gedeelte van de Amerikaanse bevolking tegen het zere been door in een roman de (on)menselijke kant van de slavernij te beschrijven. Het gevolg: revoluties, oorlogen en de eerste grote stappen in de richting van gelijke kansen voor ieder mens, ongeacht huidskleur. En dat is geen slecht resultaat voor een klein vrouwtje uit Connecticut. Nu het verhaal de mooie ronde leeftijd van 153 jaar heeft bereikt is het tijd voor een heruitgave met een kaft die de waardigheid van de inhoud van het boek uitstraalt.
Het verhaal van De hut van oom Tom begint met een hachelijke situatie voor de heer Shelby, een blanke man van stand. Hij is door zijn financiële situatie genoodzaakt te onderhandelen met een gewetenloze slavenhandelaar over de verkoop van een aantal van zijn slaven. De slavenhandelaar, genaamd Haley, heeft zijn oog laten vallen op de eerlijke en hondstrouwe Tom en de kleuter Harry. Met pijn in zijn hart stemt Shelby uiteindelijk in met de verkoop van de twee. Wanneer Haley de volgende dag terugkeert naar het huis van Shelby om de twee op te halen, komt hij voor een verrassing te staan. De moeder van Harry heeft namelijk de vorige avond het gesprek tussen Shelby en Haley gehoord en is die nacht met haar zoontje gevlucht. Ze hoopt Canada te bereiken, het land waar slavernij al is afgeschaft. Tom heeft, in tegenstelling tot de moeder van Harry, zijn lot aanvaard en wordt door Haley al snel doorverkocht aan de eigenaar van een plantage in het zuiden. Het boek verhaalt over de uiteenlopende slavernijbelevenissen van Harry en Tom: de één is zijn leven niet zeker in zijn vlucht naar de vrijheid, de ander is zijn leven niet zeker in gevangenschap.
Art imitating life
 |
| Harriet Beecher Stowe |
De personages en gebeurtenissen in De hut van oom Tom zijn gebaseerd op personen en gebeurtenissen uit Harriet Beecher Stowe’s omgeving. Als voorstander van de afschaffing van slavernij verhuisde ze in 1832 naar Cincinnati, de thuishaven van de abolitionistische beweging. Aldaar vernam zij van andere tegenstanders en slachtoffers van de slavernij de verschrikkelijke verhalen van uiteengerukte families en gruwelijke mishandelingen. Ook werd haar verteld over de “Underground Roadrail”, een netwerk van smokkelroutes in de Verenigde Staten waarlangs ontsnapte slaven van de zuidelijke staten naar de veilige noordelijke staten werden geleid. Uit deze persoonlijke kennismaking met de gevolgen van de slavernij haalde Beecher de inspiratie voor de verhalen van oom Tom en Harry. De hut van oom Tom wordt gezien als één van de eerste grootschalige campagnes van een belangengroepering door middel van een massacommunicatiemedium. Met de drukpers als wapen verspreidde Beecher het woord van de abolitionisten, en haar propaganda miste zijn doel niet. Naar verluid begroette Abraham Lincoln Beecher bij een ontmoeting ten tijde van de oorlog met de woorden: “This is the little lady who wrote the book that started this big war“.
Terechte legende
Het verhaal van De hut van oom Tom heeft zelfs na anderhalve eeuw zijn kracht nog niet verloren. Harriet Beecher Stowe probeert de lezer op een zeer subtiele manier te overreden. Waar in het begin van het boek de zwarte slaven als een volk apart worden beschreven, voert Beecher naar mate het verhaal vordert verhalenderwijs steeds meer argumenten aan waarom mensen met een donkere huidskleur niet minder mens zijn dan ieder ander. Universele thema’s als moederleed en fysieke mishandeling worden onverbloemd gepresenteerd en de beoordeling wordt aan het rechtsgevoel van de lezer overgelaten. De hut van oom Tom is nog net zo indrukwekkend als 153 jaar geleden en waarschijnlijk gaat het boek nog wel een aantal eeuwen mee.
