Een geinig curiosum
Alle CD’s die begeleid gaan van een inleidende tekst waarin verslag gedaan wordt van de (altijd moeizame, maar uiteindelijk glorieuze) ontstaansgeschiedenis van het album, treed ik doorgaans met de nodige argwaan tegemoet. En wanneer de betreffende artiest ook nog eens William Shatner heet, gaan alle alarmbellen rinkelen. Shatner, beter bekend als Captain Kirk uit Star Trek, heeft het weer gewaagd een plaat te maken, in nauwe samenwerking met Ben Folds: Has Been.
~
Ironie
Maar wat blijkt na een eerste wantrouwende luistersessie? William Shatner is de laatste om zichzelf serieus te nemen. Folds en Shatner balanceren voortdurend op het randje van kitsch, zowel wat betreft de muziek als de teksten. Steeds (oké: meestal) wanneer je denkt dat het duo zich vergaloppeert met quasi-poëtische liedjes, halen zij zichzelf onderuit met onmiskenbaar grappige teksten en wendingen. Gezien het hoge gehalte aan ironie op Has Been, is het moeilijk een afweging te maken van de artistieke waarde van het album. In gevallen als deze moet de conclusie uiteraard luiden dat dit helemaal niet bedoeling is, maar een tweede conclusie is dan dat Has Been niet meer is dan een curiosum. Enerzijds blijft Shatner de pafferige schnabbelaar van wie alleen zijn buikje de clownspakken uit Star Trek is ontgroeid, anderzijds vergeef je hem dit vanwege zijn humor en zelfspot. Wat dit betreft dreigt het album eenzelfde camp-status te bereiken als zijn eerste plaat, The Transformed Man uit 1968.
Hulptroepen
Even curieus is het gezelschap muzikanten dat mee heeft gewerkt aan Has Been. Jon Auer (The Posies) speelt op de meeste nummers de gitaarpartijen in. Joe Jackson zingt het openingsnummer, een punkerige cover van Common People van Pulp. Het sfeervolle That’s Me Trying, waarin Shatner op pijnlijk grappige wijze zingt over zijn (echte?) dochter die hij uit het oog verloren heeft, is geschreven met Nick Hornby; Aimee Mann zingt mee in het refrein. I Can’t Get Behind That is mede geschreven en gezongen door Henry Rollins. In dit nummer lijkt Shatner zichzelf expliciet op de hak te nemen: “I can’t get behind so-called singers that can’t carry a tune, get paid for talking, how easy is that? Well maybe I can get behind that.”
Popcult
De nummers variëren qua stijl van snel schreeuwerig (Common People, Ideal Woman, I Can’t Get Behind That) tot (overdreven) glad en melodieus (Familiar Love, Real). Verder is er de easy listening-sound, waarover Shatner zijn spoken words inspreekt, zoals in It Hasn’t Happened en Together. Zijn teksten verwijzen veelvuldig naar uiteenlopende elementen van de Amerikaanse hoge en lage cultuur, van Nintendo tot boeken en tv-programma’s. Shatner is zelf natuurlijk een product van de entertainmentcultuur en hij is zich hiervan welbewust. De vraag die hij zichzelf en zijn critici voorlegt – of hij een has been is of niet – is hiermee eigenlijk al beantwoord: hoogstaand is het niet, maar hij draait nog wel degelijk mee (de laatse woorden van de plaat luiden: “Sorry to disappoint you, but I’m real”). De ironie maakt Has Been draaglijk voor zolang het duurt, maar zal op de lange termijn slechts een handjevol cultfanaten kunnen blijven bekoren. Captain Kirk is met pensioen, maar Shatner houdt zichzelf in leven met zijn zelfspot. Zoals hij zingt in Real: “I’d love to save the world and all its problems, But I’m an entertainer, and that’s all, So next time there’s an asteroid or a natural disaster, I’m flattered that you thought of me, But I’m not the one to call.”.
Eduardus Lee 
