Hollandse Nieuwe integreren

Het Transito-festival is een gezamenlijke manifestatie van Jeugdtheater De Krakeling en de Leidsepleintheaters met als harde kern de programmering van het Cosmic’s Hollandse Nieuwe, een jaarlijks terugkerend festival voor toneelschrijvers, nu in het kader van ‘Cosmic on the move’, een creatief project door Nederland in verband met de verhuizing van het Cosmic Theater. Ook dit jaar zorgde het festival voor leuke verassingen. In alweer de achtste editie gebruikten vijftien bekende en minder bekende toneelschrijvers de multiculturele samenleving als inspiratiebron. Dit resulteerde in vijftien eenakters met diverse actuele en culturele thema’s, waaronder drie Hollandse Nieuwe juniorstukken van De Krakeling.

Middelpunt

Tijdens het festival stonden de toneelteksten centraal. De acteurs presenteerden ze in de vorm van geënsceneerde lezingen, die voornamelijk waren bedoeld als presentatie van de toneeltekst en duurden niet langer dan 45 minuten. Het beoogde effect is dat de nadruk op de inhoud komt te liggen en in mindere mate op het spel. De combinatie van een korte repetitietijd en spelen met de teksten in de hand zorgde soms voor hilarische situaties. Vooral als één van de spelers vergat op te letten en te laat reageerde. De andere acteurs vingen het op door nog een keer hun zin te herhalen of gewoon door te gaan alsof er niks aan de hand was.

Fatima’s rib

Eén van de stukken die te zien was, was Fatima’s Rib in theater Bellevue. De kleine zaal was helemaal uitverkocht. Het verhaal draait om de Turkse Fatima, of Fatma zoals ze door haar Turkse jeugdvriend Adem wordt genoemd. Ze is jarig geweest en alle gasten zijn net vertrokken. Dan gaat de bel en staat haar jeugdvriend Adem uit Turkije voor de deur. Deze scène moet je er zelf bij denken, want in het echt zitten de drie spelers een half uur lang achter een grote tafel op het podium. De teksten lezen ze voor vanaf hun script. Fatima staat voor een dilemma en moet een afweging maken tussen de twee mannen. Hierbij komen allerlei culturele aspecten aan bod. Scenarioschrijfster, actrice en columniste Nazmiye Oral schreef dit liefdesverhaal. De boodschap van het verhaal: Een mens is een mens met goede en slechte eigenschappen.

Flikkers

Ergens in de bovenste zaal van de Stadsschouwburg werd twee avonden het stuk Het zijn allemaal flikkers bij de televisie opgevoerd. Anders dan bij Fatima’s Rib speelden de acteurs hier wel de scènes. Om het idee van de geënsceneerde lezingen toch vol te houden, hielden enkele acteurs de tekst in hun hand. Hierdoor leek het meer op een generale repetitie dan op een lezing of voorstelling. Het bleef er tussen hangen. Het verhaal is luchtig, maar uit ook kritiek op de rol van de media in de negatieve beeldvorming van allochtonen. Het is alleen jammer dat deze gedachte er wel erg dik bovenop ligt. Hoofdrolspeler Abedoel begint met een monoloog, of eigenlijk een opsomming van alle vooroordelen die over Marokkanen bestaan: hij zit in de WW en de WAO, hij steelt en liegt en zo nog een net iets te lang rijtje vooroordelen. Abedoel komt net van de kunstacademie en mag nu bij de VPRO een tv-programma maken. Na een ongeluk door zijn eigen stommiteit met een digitale videocamera, dringt het tot hem door dat het hele gebeuren onderdeel is van een ingenieus complot. ‘Ze’ zijn in zijn onderbewustzijn gedrongen om van hem een goed geïntegreerde Marokkaan te maken. De nog redelijk onbekende Chichung, pseudoniem voor de in Marokko geboren Ahmed Aynan, schreef het verhaal. De naam is een symbolische verwijzing naar zijn boodschap aan allochtonen. Het gaat allemaal om bewustwording.

Woorden

Naast het kijken naar voorstellingen gingen enkele bezoekers en acteurs ook de discussie aan met elkaar. In De Balie voerden ze de discussie of een zwarte acteur in het theater altijd een statement is. Maarten van Hinte (artistiek leider Made in da Shade), Martin Schouten (curator van het 18e en laatste Theaterfestival en recensent van de Volkskrant) en Alida Neslo (voormalig directeur van toneelgroep DNA en DasArts) bogen zich over deze stelling onder leiding van Anil Ramdas. Maar met een zaal vol temperament was een echte lijn niet vol te houden. De discussie ging alle kanten op. Na anderhalf uur was het voor Ramdas genoeg. Een volgende voorstelling stond immers al te wachten om te beginnen.

Kloppend hart

Het was niet vreemd dat de discussies en de avonden in Balie werden afgesloten. Hier lag het kloppende hart van het festival. Voor en na iedere voorstelling was dit de ontmoetingplaats voor alle acteurs en de bezoekers. Maar ook om iedere avond naar een aflevering van de live-soap Disco Kings te kijken. Deze afro-holland-balkan-indo-soap speelt rond een multiculturele familie die zich tegen hun omscholing tot beveiligingsbeamten vechten door van het subsidiegeld een musical te maken. En met de hulp van Joop van de Ende (in de rol van Dick ‘Pearle-reclameman’ van de Toorn) lukt het hun zelfs om op het toneel van de Stadsschouwburg te komen.

Gala

Hoewel het afsluitende gala in de Stadsschouwburg helemaal was uitverkocht, bleven meer dan de helft van de stoelen leeg. De slotavond stond in het teken van de festival awards. De Cosmic Award werd uitgereikt aan Najib Amhali door zijn moeder. Het festival werd in de foyer van de Stadsschouwburg feestelijk afgesloten met veel muziek en drank.

On tour

De voorstellingen Elisabath, Het zijn allemaal flikkers, Fatima’s rib en de hilarische soap Disco King gaan on tour. De selectie reist in november af naar Rotterdam, Den Haag en Utrecht.