In Rusland leven de robots verder

Gespleten maatschappij

Het eeuwenoude Sint Petersburg is verworden tot een gespleten maatschappij die gebukt gaat onder haar recente verleden. In de geest van de oorlogsveteraan Elena leeft het ‘heldendom’ van Stalin nog voort, maar een twintigjarige weet amper wie hij was. Evenmin als Lenin. De een werd opgevoed als een volgzaam lid van de konsomol, de ander als een mens met een vrije wil in een verenigd Europa. Wat doet dit alles met mensen? Robots bevrijden zich niet zomaar van hun ijzeren harnas. Worden de burgers gedreven door hun overlevingsdrang of hebben ze nog zeggenschap over de kwaliteit van het leven? De robots van toen zijn hun mechanische pasjes nog niet verleerd. Op zoek naar zichzelf is nog niet iedereen mens geworden.

Dagelijks leven

De documentaire volgt het dagelijkse leven van zeven bewoners van Sint Petersburg, door hen liefkozend Piter genoemd. Nog steeds wachten ze op het beloofde paradijs. Misschien hadden ze, net als Mozes, veertig jaar moeten wachten om het beloofde land binnen te mogen trekken. Dan was de oude generatie uitgestorven geweest. Nu veranderden hoge partijbonzen van vroeger net zo gemakkelijk van filosofie als een kameleon van kleur. Zo staat oud-communist Alexander Ivanov nu als kapitalist aan de top van een bloemenimperium. Anatoli, een journalist die vroeger al kleur durfde te bekennen, is nu aangewezen op liefdadigheid en het vinden van lege statiegeldflessen. En nog steeds leven meer dan zeshonderdduizend Sint Petersburgers in grauwe woonbunkers waar ze met elkaar de keuken en badkamer delen. Als oud KGB-er kent Poetin vooral het oude regime. ‘Hij probeert de deksel weer op de put te krijgen,’ zegt co-regisseur Jessica Gorter.

Lopende band

Terwijl de jongeren hoopvol naar de toekomst kijken, omarmen ouderen het ‘glorieuze’ verleden. Met gratis gezondheidszorg en openbaar vervoer bood het arbeidersparadijs meer zekerheid. Niemand was werkloos, nu leven velen op een bestaansminimum van slechts 10 dollar per week. In dit ongewisse bestaan roept de evangelist Andreji ‘de stad is een groot bos waarin je gemakkelijk kan verdwalen, maar ik denk dat ik de weg wel weet.’ De oudere krantenverkoopster Natasja is blij met de nieuwe verworvenheden van de perstrojka. Gedurende de vijftien jaar dat ze aan de lopende band stond, deed ze nooit haar mond open. Nu maakt ze regelmatig een praatje.

Schimmige wereld

Terwijl de camera het dagelijkse leven volgt, komen we terecht in een schimmige wereld vol emoties van gewone mensen. Als publiek kijken we mee over de schouders van Jessica en Frank Gorter die zich vooral door het toeval lieten leiden. Zo krijgen we een waarheidsgetrouw beeld van de ‘verborgen’ binnenwereld achter de classicistische galerijen, portalen en zuilen van Sint Petersburg. Piter is een indringend sfeerbeeld van een stad die worstelt met zichzelf.