Dansende Hersenschimmen

De mentale aftakeling van een bejaarde vader lijkt niet meteen het meest voor de hand liggende onderwerp voor een dansvoorstelling. Toch wist het Brusselse danstheatercollectief Peeping Tom uit dit gegeven een visueel verbluffende en bij vlagen hilarische voorstelling te puren die voortdurend de grens tussen perceptie en werkelijkheid opzoekt.

De vader als archetype
Het werk van Peeping Tom wordt vaak in verband gebracht met de films van David Lynch, en dat is niet zonder reden. Beide zijn namelijk meesters in het creëren van een unheimlich universum waarin droom en realiteit door elkaar lopen en niets is wat het lijkt, een wereld die opvallend goed aansluit bij de belevingswereld van een dementerende bejaarde. Vader speelt zich dan ook af in de steriele bezoekersruimte van een verzorgingstehuis, waar de aanwezige senioren hun tijd verdoen tot de dood hen komt halen. Hier komt een overwerkte zoon zijn vader Leo afleveren en zien we Leo langzaam vergeten wie hij ooit was.

Wat onschuldig en humoristisch begint met rolstoelraces en het inpalmen van de vrouwelijke patiënten, verandert in de loop van de voorstelling in een bedrieglijk spel met de realiteit. Door de verdubbeling van personages, tekstuele herhalingen en absurde choreografieën die voortvloeien uit dagelijkse activiteiten zoals het aantrekken van een jas of het schrobben van een vloer wordt niet alleen bij het hoofdpersonage, maar ook bij de toeschouwer een gevoel van vervreemding en ‘dementie’ opgeroepen. Hoe meer Leo zijn eigen identiteit verliest, hoe meer hij uitgroeit tot een archetypische vaderfiguur voor iedereen in het tehuis. Bijgestaan door een koor van bevallige oude dames en even nukkige als liefdevolle zusters is Leo tegelijkertijd zowel een object van frustratie, haat en verdriet, als een charmeur en entertainer die de aanwezigen regelmatig trakteert op een muzikaal intermezzo.

Schemerzones van het bewustzijn
Deze muzikale acts, ingebed als seniorenvermaak, vormen de belangrijkste structurerende factor in de voorstelling en weerspiegelen de mentale toestand van Leo. Niet alleen hij, maar vrijwel het gehele ensemble beklimt het podium en schotelt ons een muzikale mix voor waarin werkelijk alles voorbijkomt: van zwoele bossanova en Koreaanse liefdesliedjes tot de ultieme candlelight-klassieker  ‘Feelings’ van Morris Albert. Hoewel de voorstelling door deze anekdotische structuur bij momenten een wel erg sketchmatig karakter krijgt, slaagt Peeping Tom er op deze manier in om het moeilijke thema dementie op een bijzonder lichtvoetige wijze te behandelen en ogenblikken van ontroering te koppelen aan momenten van hilariteit, zonder daarbij onethisch of oneerbiedig te worden.

Ook weet de voorstelling op indrukwekkende wijze een staat van zijn op te roepen waarin voor de toeschouwer het onderscheid tussen normaal en abnormaal gedrag en tussen fantasie en realiteit steeds slechter te maken is. Het danstheater van Peeping Tom is op zijn best in het evoceren van dit soort schemerzones van het bewustzijn. In hun surrealistische choreografieën worden niet alleen verwachtingspatronen van ‘normaal’ gedrag, maar ook van ‘normale’ bewegingen voor het menselijk lichaam voortdurend doorbroken. De absurdistische toon van het stuk contrasteert fel met het hyperrealistische, filmische decor, dat echter tegelijkertijd magische kantjes heeft en de spelers voortdurend tegenwerkt. Vader speelt een spel met de verbeelding en de verwachting van de toeschouwer en schotelt hem een reeks sterke beelden voor die steeds weer weten te verrassen. De voorstelling is dan ook een lust voor het oog dat ervan houdt om af en toe op het verkeerde been gezet te worden.